امیرحسن سقا: مساله اینترنت در ایران، به این دلیل که مردمان جامعه مستقیما با آن در ارتباط بوده و دست و پنجه نرم می کنند، همواره در زیر ذره بین رسانه ها و کاربران قرار دارد. اینترنت و سرویس اینترنت پرسرعت آن جا اهمیت پیدا می کند که گروه اصلی کاربران استفاده کننده از آن را قشر جوان و نوجوان جامعه تشکیل می دهد. همین دلیل به تنهایی کافی است تا بحث بر سر حواشی اینترنت، از بُعد علمی و تخصصی خارج و رنگ و بوی سیاسی به خود بگیرد.
تحریک و تهیج بدنه جوان جامعه همواره یکی از روش های بازار گرمی انتخاباتی و بعدتر حفظ طرفداران و هواخوان است. بدین طریق که جریان‌های سیاسی عموما برای کسب رای و بعد از آن برای حفظ جایگاه خود در افکار عمومی معمولا شعارهایی سیاسی را انتخاب می‌کنند که مطالبه اصلی بدنه جوان در آن بازه زمانی است. البته باید گفت در مرحله بالاتر، جریانات سیاسی خود شروع به تولید ذائقه و مطالبه در میان طرفداران کرده تا بدین وسیله اینطور وانمود کنند که بیشتر از خود مردم به فکر آنان هستند، حال آن که بسیاری از این تولید ذائقه ها بدون پشتوانه علمی و تخصصی و گاها پشتوانه اقتصادی بوده است و جریانات مذکور صرفا تیری را در تاریکی پرتاب می کنند که نه تنها به هدف نمی خورد، بلکه به جای درست کردن چشم، ابروها را نیز خراب می کند.
دولت یازدهم نیز همانند بسیاری از دول گذشته از این امر مستثنی نبوده که می توان نمود آن را در اصرار دولت بر افزایش سطح دسترسی به اینترنت پرسرعت تلفن همراه بدون در نظرگرفتن زیرساخت های سخت و نرم این مساله، مشاهده کرد.
اینترنت پرسرعت در تلفن های همراه یا همان اینترنت 3 جی از جمله مسائلی بود که در هفته ها و ماه های اخیر با حواشی بسیاری رو به رو شد. اصرار دولتمردان بر عرضه این نوع از اینترنت در حالی صورت می گیرد که آنان هیچ پاسخی تاکنون در برابر آسیب ها و خطرات فنی و فرهنگی این نوع از اینترنت به رسانه ها نداده اند.
خطرات امنیتی اینترنت 3 جی را می توان به دو دسته فنی و فرهنگی – تربیتی تقسیم نمود. تهدیدات فنی آن جاست که زیرساخت های فنی ارائه این سرویس در داخل کشور وجود ندارد و صاحبان اصلی این تکنولوژیه عاریه ای، شرکت های غربی هستند، به بیانی دیگر، تمامی اطلاعات خصوصی ِ تلفن هایی که از این نوع اینترنت استفاده می کنند به راحتی می تواند در اختیار صاحبان غربی 3 جی قرار بگیرد؛ این به این معناست که مرز و حریم شخصی کاربران ایرانی به راحتی زیر پا گذاشته شده و سرویس های غربی ساده تر از آن چه تصور کنیم در داخل تلفن همراه شهروندان ایرانی گشت و گذار می کنند و به راحتی به اطلاعات هر فردی که مورد نظرشان باشد، دسترسی پیدا می کنند. البته این به این معنا نیست که اینترنت های خانگی یا انواع سرویس های اینترنتی که تاکنون ارائه می شده امن و عاری از آسیب های فوق بوده است؛ اما آیا بهتر نیست حال که هنوز سرویس جدیدی وارد نشده یا حداقل میزان کاربران آن کم هستند بر دامنه آسیب های این چنینی نیفزاییم؟ این پرسش مطرح می شود که حریم شخصی شهروندان یک کشور تا چه اندازه می تواند بی اهمیت باشد که مسئولین امر به راحتی زمینه را برای نفوذ و جاسوسی شرکت های بیگانه آن هم در گوشی های همراه که عملا مشخص می کند چه فردی در حال نقل و انتقال چه محتوایی است، مهیا می کنند؟ این در حالی است که امریکا هرگونه حمله سایبری به سایت ها و تاسیسات سایبری اش را برابر با تجاوز زمینی دانسته و به معنای اعلام جنگ تفسیر کرده است.
اگر با همین توضیحات کوتاه از نبود زیرساخت های فنی ِ داخلی و نه وابسته به غرب و آسیب های امنیتی که به دنبال دارد بگذریم، مهم ترین آسیبی که اینترنت 3 جی به همراه خود خواهد آورد، آسیب های فرهنگی و اخلاقی است. گسترش روز افزون استفاده از گوشی های هوشمند، این اجازه را می دهد که اینترنت پر سرعت 3 جی را مهمان ناخوانده خانواده ها بدانیم. گوشی هایی که همواره حتی در زمان خواب نیز صاحبانشان را رها نکرده و تقریبا تمامی آن ها دارای اپلیکیشن های ارتباطی نظیر واتساپ، وایبر، تانگو و امثالهم است که می توان گفت برنامه های مذکور به آسانی زمینه را برای انحطاط اخلاقی کاربران این گوشی ها فراهم می سازد. اینترنت 3 جی این فضا را ایجاد می کند تا اپلیکیشن هایی نظیر اپلیکیشن های ارتباطی که خود این اپلیکیشن ها سیستم خاصی در دوست یابی تعریف کرده اند، در محیطی که هیچ یک از معذوریت های محیط بیرونی را ندارد و کاربران به راحتی می توانند بدون آن که کسی متوجه فعالیت شان شود هویت های مختلفی برای خود تعریف کنند، بیش از پیش به سمت روابط نامشروع و غلط کشیده شوند. در محیطی که برخلاف محیط جامعه و خانواده هیچ نظارتی بر فعالیت افراد نیست و افراد با گوشی همراه شان هرگونه ارتباطی را به راحتی می توانند برقرار کنند، یقینا زمینه برای انحراف فراهم تر از محیط های دیگر است.
حال جای چندین سوال از آن دسته از دولتمردان که اصرار خاصی بر ترویج استفاده از این انوع اینترنت دارند باقی است، نخست آن که اینترنت 3 جی قرار است کدام نیاز از جامعه را رفع کند که تا به امروز لنگ ورود چنین سرویسی بوده است؟ آیا مسئولین مذکور که اصرار بر استفاده از چنین سرویسی دارند فکری برای آسیب های فرهنگی و اخلاقی چنین تکنولوژی هایی کرده اند؟ آیا صرف استفاده از تکنولوژی بدون در نظر گرفتن نداشتن زیر ساخت های فنی و فرهنگی، به معنای عقب نماندن از علم روز است؟ درحالی که روسیه و چین از نظر زیرساخت فنی کاملا متکی بر داخل هستند و همان شبکه ملی اطلاعات را دارند یا کشور امریکا با تصویب قانون سوپا به خود اجازه ی هرگونه نفوذ و حمله سایبری را می دهد و این مساله گویای این است که کشورهای مذکور به خوبی دریافته اند که در صورت نداشتن کنترل و نظارت صحیح بر فضای مجازی و نبود زیرساخت فنی و فرهنگی باید فاتحه امنیت فنی و فرهنگی کشورشان را بخوانند.
لذا اینجاست که علما و مرجیعت مجبور می شوند جور مسئولین دولتی را بر دوش کشیده و جامعه را نسبت به خطرات و آسیب های فرهنگی و تربیتی چنین مواردی مطلع کنند. به نظر می رسد برخی مسئولین دولتی چشم را بر این واقعیت ها بسته و حفظ جایگاه در افکار عمومی را بر نادیده گرفتن این تهدیدات امنیتی و اخلاقی ترجیح می دهند.
در حالی که دولت یازدهم بسیاری از پایگاه های خبری را به دلیل بی شناسنامه بودن مسدود ساخته است، باید پرسید به چه دلیل اصرار بر رفع فیلتر از اپلیکیشن های ارتباطی نظیر واتس آپ و امثالهم دارد که افراد در آن کاملا در ساختاره بی شناسنامگی مشغول به فعالیت هستند. لذا می بایست یادآور شد که در صورت چشم بستن بر روی این خطرات و تهدیدات ها و اقدام نکردن برای ایجاد زیرساخت، در آینده هزینه بسیار بیشتری بر جامعه اعم از هزینه های روانی و تربیتی تحمیل شده و باید اشاره کرد که برطرف کردن هزینه های روانی و فرهنگی علاوه بر هزینه های بسیار نیازمند زمان بسیاری نیز هست، زمانی که در آن، می توان گفت بسیاری از جمعیت جامعه قربانی آسیب های چنین تکنولوژی هایی شده اند که روزگاری بدون پشتوانه علمی و منطقی بر استفاده از آنان اصرار ورزیده شده بود.
این مطلب، در پاییز ۱۳۹۳، به سفارش موسسۀ مطبوعه به رشتۀ تحریر درآمده است.
