راه‌های مقابله با سرطان

غده‌های خاموش

المیرا شاهان: خیلی اتفاقی، روبروی آینه ایستاده بود که دستش را سمت سینه اش برد و حس کرد یک غده ی ریز توی سینه چپش دارد. به مادرش که گفت، مادر از او خواست قضیه را جدی نگیرد و حساس نشود. اما او قضیه را جدی گرفت و برای معاینه به سونوگرافی رفت. خانم دکتر گفت: «توی سینه راستت و نه سینه چپ، یک توده هست که چیز مهمی نیست» و این چیزی که به ظاهر مهم نبود، تبدیل شد به مسئله ی مهمی که زندگی او را تا مدتی با خود درگیر کرد. مسئله ای که اسمش «سرطان» بود و نمی توانست موضوع مهمی نباشد!
پنج ماه بعد، نیمه های مرداد به اصرار یکی از اقوام سینه اش را جراحی کرد و پزشک با ایجاد خراش یک غده سرطانی به ابعاد یک توپ تنیس خاکی (2.5 در 3) از سینه ی راستش خارج کرد و بیست و شش روز بعد، تیم هفت نفره پاتولوژیست های بیمارستان آتیه ی تهران، با او درباره ی روال درمان بیماری نوظهورش حرف می زدند.

یک روز بود که جواب نهایی کنکور کارشناسی ارشد آمده بود و برای قبولی ام در دانشگاه خوشحالی می کردم که همسر خواهرم با من تماس گرفت و از من خواست بروم خانه خواهرم. وقتی رسیدم برخورد خواهرم و همسرش خیلی خوب و عادی بود. تا اینکه همسر خواهرم گفت: از آزمایشگاه تماس گرفتند و گفتند برویم آنجا؛ مثل اینکه جواب آزمایش ها جابجا شده. در آن لحظه خیلی عادی، بدون آنکه تصوری از سرطان داشته باشم با او به بیمارستان رفتیم و بعد از آن خوشحالی یک روزه، من باید برای گذراندن یک پروسه ی درمانی و یک بیماری اتفاقی آماده می شدم.

حقیقت سرطان و دنیای مجازی
کسی اسمش را نمی داند. اما پاییز نود و یک بود که با نام مستعار «بانو»، وارد فضای وبلاگ نویسی شد و با ایجاد یک وبلاگ شخصی با عنوان «روزهایم با سرطان» به آدرس www.a91.blogfa.com، از پیشامدها و مسیر درمان بیماری اش نوشت. وقتی آقای دکتر از همسر خواهرم پرسید: “بیمار را از قبل آماده کرده اید یا نه؟” متوجه موضوع شدم. نه گریه کردم، نه داغ کردم و نه سردم شد. فقط یک نفس عمیق کشیدم و در حالی که کمی شوکه شده بودم، جواب تماس برادرم که در آن لحظه به من زنگ می زد را دادم. من، هیچ تصوری از سرطان نداشتم. حتی فکر می کردم محال است توی این سن و سال سرطان بگیرم؛ بنابراین نیم ساعت تمام از توی گوشی به صحبت های برادرم گوش می دادم که خیلی علمی و منطقی پروسه ی درمان را برایم توضیح می داد.
بعد از آن «بانو» که به گفته ی خودش دختری خیلی خیلی پر شور بود، باید خود را برای مقابله با یک میهمان ناخوانده آماده می کرد. روزهای بعد از شیمی درمانی، روزهای بسیار سختی بودند که گاهی با احساس تهوع و دردهای زیاد همراه می شدند. روزهای بی حسی در سینه و بازو، روزهای ریزش مو و کلاه گیس، روزهای درد شدید معده و حساسیت به رنگ ها و خوراکی ها، و روزهای جوش های روی سر.
روزهای هزینه های زیاد، داروهای متفاوت، دلتنگی های گاه و بیگاه، حالات عصبی، ناتوانی، دلخوشی های کوچک، بی قراری ها و حساس شدن روحیه، نگاه های ترحم آمیز و موج های مثبت و منفی دیگران و چیزهایی که زندگی همه ی افراد مبتلا به سرطان را با خود عجین کرده است. بانو اما، نگران هیچ چیز نبود و پاری وقت ها بیشتر از هر چیز نگرانِ همین نگران نبودن می شد. ماه های اولِ گذران این بیماری، توی فضای مجازی دنبال مطالب مربوط به این بیماری می گشت و در وبلاگ های نویسنده های مختلف چرخ می زد، اما دست آخر می دید که نویسنده های خیلی از آن وبلاگ ها مرده اند! خیلی توی اینترنت جستجو کردم و مقاله و وبلاگ خواندم؛ اما آخر آرشیو وبلاگ ها نویسنده فوت شده بود و این فضاها کمکی به من نمی کرد. دست آخر تصمیم گرفتم با زبان انگلیسی جستجو کنم و این برای من کمک بزرگی بود. بین این جستجوها با سایت www.webmd.com آشنا شدم و بعد از عضویت، مدام برایم مقاله می فرستادند و برایم از حالت هایی که ممکن بود با آن ها مواجه شوم می گفتند.
چیزی که او را روی پا نگه می داشت، رگه های روشنی از «امید» بود؛ امید نه به پیروزی که امید به عبور از مسیری که زمان می خواست برای طی شدن. بانو می دانست که خوب می شود و این خوب شدن نیازمند گذشت زمان است. برای همین بی آنکه ترسی به دل راه دهد و مثل بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان به استقبال مرگ برود، روی دوپا ایستاد و راست و استوار به دانشگاه رفت و شاگرد اول کلاس شد و ریز به ریز دوره ی درمانش را توی وبلاگش نوشت تا یک مرجع نسبتاً خوب برای اطلاع دیگران درست کند. او سرطان داشت و به زندگی اش می رسید، کلاس زبان می رفت، خرید می کرد، ورزش انجام می داد و طبق برنامه، غذا می خورد و هرگز زندگی اش دچار وقفه نشد و به اعتراف خودش این حال خوش و دلگرمی را از خانواده اش داشت. اگرچه گاهی او بود که به خانواده اش دلخوشی و امید می بخشید.
تا اینکه بالاخره یک روز، طبق پیش بینی های آقای دکتر و برادرش نتایج آزمایش او تعیین کرد که او موفق شده است و دیگر خبری از مهمان ناخوانده نیست و از همان روز به بعد عنوان وبلاگش شد: «روزهایش بعد از سرطان»

جای چنگال خرچنگ ها
وقتی کسی به دلیل تغذیه نامناسب، ورزش نکردن، استعمال دخانیات یا تنفس در هوای آلوده، دلایل ژنتیکی و ارثی و خیلی از موارد دیگر به سرطان مبتلا می شود، در کنار راه های درست درمانی و متخصصان مجرب، نیاز به درک، امید و توجه همدلانه دارد. راه های درمانی و استفاده از داروها و مواد تزریقی، می تواند جسم و روح بیمار مبتلا به سرطان را توأمان با خود درگیر کند. انسان مبتلا به سرطان، روحیه ای حساس، شکننده و خسته دارد که بروز هریک از این عوامل و تشدید آن ها بر اثر بی توجهی اطرافیان می تواند به راحتی روحیه ی او را تخریب کند و در مواردی حتی پیش از پیشروی بیماری و شدت یافتن وضعیت جسمانی او، روح بی قرار بیمار را به ضعف، افسردگی و ناامیدی مبتلا کند و بمیراند. این آسیب پذیری که بخش وسیع آن ناشی از عوارض دارویی ست به فشارهای عاطفی، اقتصادی و اجتماعی فرد بیمار می افزاید، تا جایی که ممکن است بیمار دنبال راهی برای پایان بخشیدن به حیات خود، خودکشی و نابودی باشد. به همین خاطر، رفتار خانواده، دوستان و بستگان نیز نیاز مبرمی به کنترل و دقت دارد. یک نگاه ترحم آمیز، یک سرزنش و گاهی یک واژه ی منفی و دلسرد کننده، قدرت ویرانی و متلاشی کردن باورها و کوه های کم ارتفاع امیدهای درونی بیمار مبتلا به سرطان را خواهد داشت. این جاست که نقش گسترده ی مشاوران و روانشناسان که درک درستی از نوع بیماری دارند جان می گیرد و نیازمند توجه ویژه ای ست.

دستت را به من بده!
انتخاب مشاور خوب نیز به اندازه ی پزشک خوب اهمیت دارد. مشاوری که دست به مقایسه نمی زند و بیمار و نیازهایش را متناسب با خود فرد و روحیه ی او می سنجد. وظیفه ی مشاور مذکور این است که علاوه بر اینکه بیمار را از نظر روحی در برابر بیماری مقاوم می کند، خانواده ی فرد مبتلا به سرطان را نیز از نحوه ی صحیح رفتار با بیمار مطلع می نماید. افراط و تفریط در نوع رفتار با فرد بیمار، توجه زیاد یا توجه کم هر دو می توانند آسیب زا و مخرب باشند. باور به اینکه سرطان می تواند تنها یک دوره از زندگی باشد و نه مسیری برای رسیدن به مرگ، خود گامی عظیم برای گذر از بیماری ست. باوری که ارزشمندترین موضوع قصه ی بانو و افرادی در شرایط اوست. این باور که از سوی بیمار به خانواده و پزشک، از سوی خانواده به بیمار و پزشک و البته از سوی پزشک به بیمار و خانواده ی او القا می شود، راه را بر تصورات باطل خواهد بست. فرد مبتلا به سرطان باید اعتماد کند و این اعتماد به پزشک و اطرافیان جز با صداقت و عدم حس ترحم و مهربانی خالصانه ممکن نیست. روابط باید تقریباً عادی و در بستر درک باشد. صحبت های خانواده و اطرافیان در ملاقات با بیمار، باید به دور از تنش و حول موضوعاتی باشد که بیمار را از فضای بیماری فاصله می دهد و از جذابیت و نکات مثبت و خوبی برخوردار است. فراهم کردن محیطی شاد، پرکردن اوقات فراغت بیمار با سفر، ورزش و تفریحات سالم و ایجاد فضایی آرامش بخش و احساس همدردی و ابراز انرژی های مثبت و امیدواری، از جمله وظایفی ست که برعهده ی خانواده و اطرافیان بیمار است و این ها مضاف بر نوع تغذیه مناسب است.

خوب است بدانیم
کم نیستند کسانی که سعی در پنهان کردن نوع بیماری از فرد مبتلا به سرطان دارند. این افراد برای جلوگیری از تضعیف روحیه بیمار، سعی دارند حقیقت را از او کتمان کنند. در حالی که آگاه کردن فرد مبتلا از نوع بیماری اش ضروری ست. باید هرگونه اطلاعات لازم و نه همه ی اطلاعات به فرد بیمار داده شود و این کار تنها می بایست توسط پزشک معالج و نه مشاور و روانشناس صورت بگیرد و به قابل درمان بودن بیماری و امکان افزایش طول عمر تاکید شود. غالب افراد مبتلا به سرطان به مرور زمان نگاه متفاوتی به زندگی خواهند داشت. گاهی ابتلا به این بیماری، به افراد فرصت درک بیشتر و عمیق تری نسبت به موضوعات معنوی خواهد داد. چه بسا احساس نزدیکی به خداوند در بسیاری از این افراد به چشم می خورد و بعضا با حضور در اماکن متبرکه و خلوت های معنوی رو به بهبود خواهند رفت. اگرچه در این میان بسیاری از مبتلایان با طرح سوال «خدایا! چرا من؟» احساس گناه و اشتباه می کنند و ابتلا به این بیماری که در باور عموم دست در دست مرگ است را نوعی بلای الهی و ناشی از خشم خداوند می دانند. اما آنچه می تواند ریشه ی این بیماری به ظاهر لاعلاج را بخشکاند، باور به توانایی های فردی و خاصیت مبارزه با آن است.

***

چیزی که می تواند برای افراد مبتلا به سرطان تلخ و سوزنده باشد، واکنش های حاصل از ترس یا ترحم یا پدید آمدن حس تنهایی ست. بانو و روزهایش یک روز وسط تابستان با بیماری اش روبرو شد و توانست یازده ماه بعد از چنگال خرچنگ آسوده شود.

من به تو اجازه نداده ام که من را از این دنیا ببری … من آرزوهای زیادی در سر دارم … فکر می کنم برای مردن و رفتن خیلی زود است … نیم نگاهی به دوروبرت بینداز! زمان رفتن تو فرا رسیده چشم هایم را نگاه کن، دست هایم را و هم چنین قلبم را … هیچ کدامشان دیگر تو را نمی خواهند؛ یک بار موهایم، ابروهایم و ناخن هایم را از من گرفتی. دیگر نمی خواهم آن ها را به تو بدهم؛ آن ها متعلق به من اند؛ باید این را بدانی … .

این مطلب، در پاییز ۱۳۹۳، به سفارش موسسۀ مطبوعه به رشتۀ تحریر درآمده است.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

درباره سایت

از رنج زندگی، به ادبیات پناه آورده‌ایم؛ به واژه‌های خیال‌انگیز و آهنگین، به آه، نگاه و نگاره. به عشق، به مهر، به دوست داشتن…

پیوند دوستان

Copyright 2020 | Elmirashahan.ir | All Rights Reserved