مهدیه موسی زاده: نسل سوم شبکه تلفن همراه یا همان 3G، اولین بار با ارائه ی سیم کارت های شرکت رایتل به گوشمان خورد. چند سال قبل تر از ارائه ی این سیم کارت ها، هنوز بسیاری از ما برای ورود به دهکده ی جهانی ارتباطات، از اتصال دیال آپ استفاده می کردیم؛ اتصالی که سرعت آن باعث هدر رفتن وقت و انرژی خیلی از ما می شد. اینترنت تلفن های همراه هم که از نسل دوم بود در مقایسه با دیال آپ، پادشاهی می کرد. گاهی از طریق مودم های سیم کارت خور و گاهی با اتصال کابل تلفن همراه به رایانه های شخصی می توانستیم از آن استفاده کنیم. آن زمان کلمه ی اینترنت پر سرعت، ما را به یاد استفاده های تجاری و کاربری های خاص می انداخت. اگر می شنیدیم کسی به اینترنت متصل است، اما تلفن خانه اش اشغال نیست بسیار متعجب می شدیم. خیلی از ما گمان نمی کردیم در آینده ای نه چندان دور، بیشتر کاربرهای خانگی اینترنت هم با سرعت های بالا به آن متصل شوند.
ورود شرکت های ارائه کننده ی خدمات اینترنتی، استفاده از اینترنت را بسیار دلچسب تر کرد. دیگر مجبور نبودیم برای به دست آوردن فایل یک کتاب، ساعت های زیادی از وقتمان را هدر دهیم. سرعت 128 کیلوبیت بر ثانیه، برای مان سرعت بالایی بود. اگر هم مجوز دریافت سرعت بالاتر را می گرفتیم، معمولا با سرعت 256 کیلوبیت بر ثانیه سر و کار داشتیم.
کم کم اینترنت های پر سرعت و شرکت های ارائه کننده ی آن توانستند جای اتصال های کم سرعت و طاقت فرسای دیال آپ در خانه ها را بگیرند. در سال 89 تبلیغاتی را در تلویزیون می دیدیم با عنوان «به بی نهایت فکر کن» و یا «زندگی در دستان شما» که ما را کنجکاو می کرد بدانیم منظور از بی نهایت چیست. بالاخره اما این کنجکاوی به پایان رسید و با رایتل بیشتر آشنا شدیم.
اوایل آشنایی مان با رایتل، امکان برقراری تماس تصویری موضوعی بود که بحث و حاشیه های زیادی داشت. جذابیت و تازگی این تکنولوژی توجه همه را به رایتل جلب کرده بود. گرچه سرعت نسل سوم اینترنت هم موضوع دیگری برای پر رنگ شدن رایتل بود، اما برقراری تماس تصویری چیز دیگری بود. در تبلیغات تلویزیونی برای تماس تصویری رایتل، یک خانواده را می دیدیم که به خاطر دوری پدر از فرزندان، مادر خانواده با استفاده از این سرویس، به صورت زنده بچه ها و پدرشان را به هم نشان می داد.
کمی بعد دیگر از این تبلیغ خبری نشد و دیدیم سرویس تماس تصویری غیر فعال شده است. سرویسی که باعث مطرح شدن هرروزه ی رایتل شده بود و این امکان، به خاطر مشکلاتی که ممکن بود در بعضی زمینه های فرهنگی ایجاد کند، با رأی شورای عالی فضای مجازی، غیر فعال شد. بعد از این تصمیم و حاشیه های زیادی که ایجاد کرد، علاقه مان به رایتل به خاطر سرعت بالای اینترنتش بود. اگر چه بیشتر ما خواهان استفاده از اینترنت با سرعت بالا بودیم اما سیم کارت های ما، یا متعلق به همراه اول بودند یا ایرانسل. این شد که مجبور شدیم برای استفاده از نسل سوم شبکه تلفن همراه، سیم کارت رایتل هم بخریم.
جدا از بعضی دردسرهای خاصی که چند سیم کارت داشتن ایجاد می کرد – احتیاج به گوشی دوم یا خرید گوشی های چند سیم کارته، سردرگمی دوستانمان در برقراری تماس با یکی از شماره ها، افزایش هزینه ها و … – آنتن دهی ضعیف رایتل در بسیاری از نقاط و عدم آنتن دهی در بعضی شهرها، خیلی از ما را از خرید این سیم کارت پشیمان کرد. چندین ماه طول کشید تا خیلی از مناطقی که ما در آن زندگی می کنیم تحت پوشش این شبکه قرار بگیرند و بتوانیم از اینترنت این نسل از شبکه های تلفن همراه نیز استفاده کنیم.
سوالی که مطرح می شود این است که چرا این امکان باید به صورت انحصاری در اختیار یک شرکت قرار می گرفت و آن تبلیغ های گسترده برای پر رنگ کردن این اپراتور پخش می شد، در حالی که اپراتورهای دیگر هم بعد از مدتی نسل سوم شبکه ی اینترنتی را ارائه کردند؟
ذهنیتی در میان مردم شکل گرفت که نسل سوم شبکه تلفن همراه فقط منحصر به شرکت رایتل است و برای استفاده از مزایای نسل سوم باید سیم کارت های جدید خریداری کرده و اگر خواهان نسل سوم شبکه تلفن همراه هستند، سیم کارت های خودشان که متعلق به یکی از دو اپراتور همراه اول یا ایرانسل است را کنار بگذارند.
ابتدا قرار بود ارائه خدمات نسل سوم، تا پایان اردیبهشت ۱۳۹۲ در انحصار شرکت رایتل باشد که این انحصار تا پایان شهریور۱۳۹۳ تمدید شد. حالا چه کسی پاسخ گوی کسانی است که عجله کردند و به دلیل حجم تبلیغات و عدم آگاهی از اینکه اپراتورهای دیگر نیز به زودی مجوز نسل سوم را می گیرند، شماره های خود را تعویض و از سیم کارت های جدید استفاده کردند؟
5 شهریور امسال، مجوز ارائه ی نسل سوم و چهارم تلفن همراه طی مراسمی به صورت رسمی به ایرانسل داده شده و همراه اول نیز این تکنولوژی را – شاید برای کمی متفاوت بودن – با نام «نوترینو» عرضه کرد. این دو اپراتور به صورت آزمایشی در حال ارائه این سرویس به مشترک های خود هستند ولی در آینده با گسترش پوشش دهی در بیشتر نقاط کشور، از نسخه ی آزمایشی خارج و به طور رسمی آن را افتتاح می کنند.
اما مسآله این جاست که سایر شرکت هایی که ارائه کننده ی خدمات اینترنتی هستند، چرا نتوانند از اینترنت با سرعت بالاتر و پهنای باند بیشتر استفاده کنند؟ اینکه اینترنت با سرعت و پهنای باند زیاد تنها در اختیار اپراتورهای تلفن همراه باشد مردم را به سمت استفاده ی بالاجبار از این اپراتورها و امکانات خاصشان سوق نمی دهد؟ اگر اکنون کسی بخواهد از اینترنت نسل سوم استفاده کند، مجبور است با سیم کارت خود به اینترنت متصل شود. حال اگر بخواهد با استفاده از کامپیوتر به اینترنت متصل شود باید چه بکند؟ برای مکالماتش که قاعدتا مجبور می شود از سیم کارت دیگری استفاده کند. شاید مجبور شود یک مودم همراه هم از آن اپراتور خریداری کند تا سیم کارتش را داخل آن قرار دهد و به اینترنت وصل شود یا از تلفن همراه خود به عنوان یک مودم برای اتصال به اینترنت استفاده نماید. اگرچه ممکن است خیلی ها ندانند که می توان از تلفن همراه به عنوان مودم نیز استفاده کرد. به این صورت که در قسمت تنظیمات تلفن باید وارد «نقاط و اتصالات قابل حمل» شد و گزینه ی «نقطه ی وای- فای قابل حمل» را روشن کرد. حالا اگر تلفن همراه به اینترنت متصل شود، با سایر دستگاه هایی که قابلیت اتصال از طریق وای- فای دارند، می توان به آن تلفن همراه متصل شد و از اینترنت آن استفاده کرد.
به هر حال، محدود بودن استفاده از سرعت و پهنای باند بالاتر به چند شرکت خاص، باعث افزایش هزینه های کاربران اینترنت می شود. اگر از ابتدای ارائه ی یک تکنولوژی جدید، به مردم اطلاع رسانی شود که این امکان در اختیار سایر شرکت ها هم قرار خواهد گرفت دیگر مردم مجبور به استفاده از چندین و چند شرکت مخابراتی و اینترنتی نمی شوند. از سردرگمی های روزمره کاسته می شود و مردم تمرکز خود را بر روی فعالیت های اصلی خود قرار می دهند نه بر روی انتخاب یک شرکت برای ارائه ی خدمات اینترنتی.
این مطلب، در پاییز ۱۳۹۳، به سفارش موسسۀ مطبوعه به رشتۀ تحریر درآمده است.
