کنکاش در شخصیت هسه

المیرا شاهان | این کتاب، سرشار از نمادها و استعاره‌هایی است که با معانی خاصی همراه‌اند. در طول داستان «هاری هالر» به‌عنوان اول شخص با کسانی نظیر هرمینه، پابلو، ماریا و … روبروست که در حقیقت هریک از این اسامی، ابعاد متفاوت شخصیت نویسنده را توصیف می‌کند. مهم‌ترین آن‌ها که عنوان این اثر را نیز به خود اختصاص داده ، شخصیت «گرگ بیابان» است.
شخصیت «هرمینه» به تعبیری زنانگی‌هایی‌ست که راوی در خود دارد و در تمام داستان می‌کوشد به شخصیت سرد و سخت و بی جنب و جوش هاری، رقصیدن و لذت بردن از زندگی را بیاموزد. ماریا، خود عشق است و گرگ بیابان می‌تواند تعابیر متفاوتی را به خود اختصاص دهد؛ این گرگِ وحشیِ سرکشی که هسه از آن نوشته است، بخش‌های منفی یا به تعبیری ویژگی‌هایی‌ست که رهایی و وارستگی هسه را از او می‌گیرد یا به‌نوعی همان خلق و خویی‌ست که به وی تحمیل نموده‌اند؛ مثل مذهبی بودن، که از دوران کودکی هسه درگیری‌های بسیاری برای او، به عنوان فرزند قدیس دین پروتستان، پدید آورده است.
کتاب با مقدمه‌ای طولانی آغاز می شود؛ شخصی که مستأجر عمه‌اش بوده در همسایگی هاری هالر زندگی می‌کند و در ابتدا هاری را شخصیتی غیراخلاقی و آداب‌شکن می‌پندارد. شخصیتی که شب‌ها تا دیروقت در عیش و نوش و بار به سر می‌برد. اما چندی بعد به سوی او کشیده می‌شود و می‌بینیم که در بعضی از رفتارهای هاری مستغرق است. تا حدی که یک روز خیره شدن هاری هالر به یک گل او را به تعجب وا می‌دارد. اما همین هاری که با لباس‌های نامرتب و اتونکشیده ساعت‌ها خیره به گل در جای خود مانده است، حقیقتاً چه چیزهایی در ذهنش می‌گذرد؟! اویی که فضای خانه‌اش پر از کتاب‌ها و کاغذهای پراکنده است … .
در آخر روزی می‌رسد که هاری هالر حساب‌هایش را با عمه خانم صاف می‌کند و برای همیشه می‌رود. و تنها چیزی که از خود به جای می‌گذارد، «رسالۀ گرگ بیابان» است. بنابراین بعد از مقدمۀ کتاب، حالا رسالۀ گرگ بیابان است که در دست خواننده قرار می‌گیرد. رساله‌ای که احوالات شخصی هاری را بیان می‌کند.
در پایان این رساله می‌خوانیم، هاری هالر که تصمیم داشته در پنجاه سالگی با تیغ صورت‌تراشی خودش را بکشد، چاقویی در سینۀ هرمینه – زنانگی‌های راوی – فرو می‌برد و او را به قتل می‌رساند. داستان در لحظاتی تمام می‌شود که هاری هالر در تماشاخانۀ جاد، پابلو را – که توامان زن و مرد است – مشاهده می‌کند که هرمینه را همچون عروسک کوچکی در جیب خود گذاشته و محو می‌شود.
کتاب «گرگ بیابان» تصویری از ذهن درگیر هرمان هسه است و برداشتی از افکار و عقاید او در زندگی شخصی‌اش.

امتیاز من: ☆★★★★

این مطلب در تابستان 1395 در سایت شهرستان ادب منتشر شد.