علی سعیدپور: در دو دهه گذشته با ابداع فناوری‌های جدید، سبک زندگی افراد جوامع مختلف تا حد زیادی تغییر کرده و تاثیرات زیادی در زندگی ما گذاشته‌است. از جمله این فناوری‌ها، تلفن همراه است که خصوصاً در دهه اخیر به همه جا راه یافته‌است. تلفن همراه همچون سایر فناوری‌های عصر جدید امکانات مختلفی را در خود گرد آورده‌است، امکاناتی مانند: ضبط مکالمات، پخش آهنگ و فیلم، انواع سرگرمی و بازي، اتصال به اینترنت، سرویس پیامک، سرویس چند رسانه‌اي، دریافت اطلاعات و اخبار مورد نیاز، جست‌و‌جو در صفحات وب و… . آنچه مبرهن است این نکته است که این وسیله مانند بسیاری دیگر از وسایل الکترونیکی عصر جدید در کنار مزایا، معایب زیادی هم دارد؛ از جمله تأثیرات زیستی، روانی و اجتماعی از قبیل اضطراب، دلهره، برانگیختن فیزیولوژیک، تغییر در سوخت و ساز و تنفس بدن. همچنین چاقی و اثرات روانی آن که شامل پرخاشگري، اعتیاد به موبایل، بلوغ زودرس جنسی، اختلال در رشد جسمی و اجتماعی و همچنین اختلالاتی مثل گوشه‌گیري، ترس، بدخوابی، بی‌خوابی، افسردگی، اضطراب می‌شود نیز از آثار سوء استفاده از این ابزار است.
فناوري‌هاي اطلاعات و ابزار ارتباطی خصوصاً تلفن همراه این روزها از مهمترین دارایی‌های مردم به ویژه جوانان است. جوانان با کمک تلفن همراه می‌توانند به مدیریت امور روزانۀ خود بپردازند و به حلقۀ سایر دوستان خود در جامعه مجازی بپیوندند. طبق تحقیقات انجام شده لذت‌گرایی خصیصۀ اصلی نسل جوان در تعامل با تلفن همراه است. از دیگر مواردي که در این خصوص باید به آن پرداخت بحث حریم خصوصی و از جمله حقوقی است که انسان‌ها به دلیل نیازهاي شخصی به آن وابسته‌اند. در جامعه کنونی و با پیشرفت فناوری، استفاده از تلفن همراه اجتناب ناپذیر است. از جمله عواملی که نگرانی‌ها دربارۀ اثرات تلفن همراه بر سلامت فردی و اجتماعی انسان را بیش از پیش نمایان ساخته است می‌توان به میزان مصرف بی‌رویه و تنوع در استفاده از تلفن همراه اشاره کرد. در مورد افزایش نوع خاصی از تومورهای مغزی در استفادۀ مداوم از تلفن همراه شواهد علمی بسیار کمی وجود دارد. دانشمندان در کشورهایی همچون اتریش، آلمان و سوئیس تاکنون مقالات زیادی در این مورد منتشر کرده‌اند و از دولت‌ها خواسته‌اند که به گونه‌ای قانون‌گذاری کنند که کمترین آسیب ممکن به افراد برسد. اگرچه گزارش‌های متفاوت و گاهی ضد و نقیض درباره اثرات تلفن همراه بر سلامت جسمی و روحی افراد از سوی مراکز مختلف تحقیقاتی ارائه می‌شود، اما اغلب کارشناسان علوم پزشکی با توجه به ماهیت و تأثیرات شناخته شده امواج الکترومغناطیسی در طول موج‌های مختلف بر سیستم‌های بیولوژیکی جسم انسان اذعان داشته‌اند که نمی‌توان خطرات تلفن همراه و تجهیزات الکترونیکی همراه آن را نادیده گرفت و انکار کرد.
بنابراین در ادامه به عنوان برخی از مضرات و آسیب‌های جسمی استفاده از تلفن همراه می‌پردازیم:
– تخریب بدن، ارگانیسم‌ها، بافت‌های سلولی و ماکرو مولکولهای حیاتی مانند DNA و در نتیجه پارگی DNA ها و بروز بسیاری بیماری‌های ناشی از آن.
– افزایش خطر ابتلاء به سرطان (استفاده بیش از 22 ساعت در هر ماه از تلفن همراه خطر تشکیل تومورهای غده بناگوش را حدود 50 درصد افزایش می‌دهد).
– کوتاه کردن عمر و مرگ زودرس (تحلیل گلبول‌های سفید، افزایش فشار خون، کاهش حافظه و سردرد)
– تأثیر تلفن همراه بر ناباروری مردان
– ایجاد مشکل کم خوابی و افزایش استرس
از نگاه دانش
چندی پیش در کشور اسپانیا تحقیقاتی با عنوان «استفاده منطقی برای اثر گذاری مثبت» انجام شد و دانشمندان دریافتند در جوانانی که هرروز از تلفن‌های همراه استفاده طولانی‌مدت دارند، محتمل است که با اختلالات روانی مواجه شوند، ضمن این‌که اعتیاد به تلفن همراه بر وضعیت روانی افراد تأثیر سوء می‌گذارد. این اعتیاد معمولاً علایم فیزیکی خاصی ندارد و اختلالات پیش آمده ناشی از آن مشهود نیست. از جمله اختلالات روحی و روانی اعتیاد به تلفن همراه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– افسردگی و ناراحتی متأثر از کارکردهای بیش از حد با تلفن همراه (به ویژه در زمان از دست دادن تماس‌ها و ارسال ناموفق پیام‌ها)
– بی‌توجهی به فعالیت‌ها و کارهای مهم بر اثر اعتیاد به تلفن همراه (مثل بی‌توجهی به اشتغال یا دروس مشغول به تحصیل در آن)
– ایجاد مشکلات جسمی مانند سوء هاضمه، کم‌خوابی و…
– پایین آمدن میزان اعتماد به نفس و گوشه‌گیریِ تدریجی
– استرس و فشار روانی که به مرور بر سلامت جسمی هم اثرگذار است.
یافته‌های دانشمندان از تحقیق و آزمایش بر روی حیوانات و گیاهان و … نیز گویای اثرات سوء یاد شده‌است. پیش از این رسانه‌ها گزارشی از آزمایش یک تخم‌مرغ در کنار یک تلفن همراه منتشر کردند که آن تخم‌مرغ بعد از مدتی سفت شد. در تصاویری که با استفاده از دوربین‌های حساس حرارتی گرفته شده بود، تخم‌مرغ در کنار تلفن همراهی که در وضعیت مکالمه قرار داشت، با امواج ماکرویو مانند امواج ماکروویوهای خانگی است که در آشپزخانه‌ها وجود دارد، پس از یک ساعت پخته‌شد که این آزمایش به خوبی فاجعه استفاده مداوم از تلفن همراه را نشان می‌دهد.
همچنین در آزمایش دیگری، خرگوشی را در کنار تلفن همراه قرار دادند و با توجه به تغذیه کاملی که برای خرگوش در مدت 2 ماه فراهم بود، بعد از گذشت این مدت سلول‌های خرگوش مورد آزمایش قرار گرفت و مشخص شد که این موجود بیشتر از یک سال زنده نمی‌ماند.
این آزمایش‌ها حاکی از این است که کوتاهی عمر به ویژه در افرادی که کارشان با رادارهای نظامی‌‌ست، قابل مشاهده و تحقیق است و بسیاری از آن‌ها در زمان سالخوردگی به بیماری‌هایی مبتلا می‌شوند که در افراد عادی کمتر اتفاق می‌افتد.
نرم‌افزارهای بازی
تاثیراتی که بازی‌های رایانه‌ای بر شخصیت افراد می‌گذارد همواره بحثی جنجالی در جوامع بوده‌است، به‌گونه‌ای که مخالفان سرسخت این بازی‌ها با اشاره به خشونت حاصل از آن، خواستار تجدیدنظر جدي در تولید آن‌ها شده‌اند. در گروهی از این بازي‌ها بازیکن به‌جاي شخصیت اصلی قرار می‌گیرد و با توجه به خشونتِ حاصل از این جایگزینی در مبارزه‌ها و شکست دادنِ حریف، محتمل است که از رفتارهاي خشونت آمیز الگوبرداری شود.
با وجود آن‌که بسیاري از محققان اذعان دارند بازي‌هاي ویدئویی، رایانه‌اي و موبایل، در اوقات فراغت کودکان و نوجوانان انقلابی برپا کرده‌است، با این همه آثار مختلف بازي‌هاي یاد شده، مورد بررسی همه جانبه قرار نگرفته‌اند. این بازی‌ها به مرور به اعتیار منجر شده و ترک آن‌ها نیز افراد را گوشه‌گیر می‌کند.
مشخصه اصلی بازی‌های نرم‌افزاری جنگی بودنِ اکثر آن‌هاست و این که فرد باید برای رسیدن به مرحله بعدی بازی با نیروهای به اصطلاح دشمن بجنگد، فرد رابه مرور پرخاشگر و ستیزه‌جو بار می‌آورد. کودکانی که به طور مداوم با این بازی‌ها درگیرند درون‌گرا می‌شوند. در جامعه، منزوی و در برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران نیز احساس ناتوانی می‌کنند. روحیه انزواطلبی باعث می شود که کودک از گروه همسالان جدا شود که این خود سرآغازی برای بروز ناهنجاری‌های بعدی‌ست؛ از جمله کاهش اعتماد بنفس، سرخوردگی، افسردگی و مواردی از این دست.
امید که تدبیری برای کاهش استفاده از تلفن همراه خصوصا در جوانان و نوجوانان اندیشیده شود.
این مطلب، در زمستان ۱۳۹۴، به سفارش موسسۀ مطبوعه به رشتۀ تحریر درآمده است.
