از وعده تا عمل

مهدیه موسی زاده: جمله ی “برای شما برنامه ی ویژه ای داریم!” شما را یاد چه چیز می اندازد؟
اگر جزو کسانی هستید که از سال 72 به بعد در کنکور کارشناسی شرکت کرده اند، قطعا با نام “قلم چی” آشنا هستید. حتی اگر در کلاس ها یا آزمون های این آموزشگاه ها شرکت نکرده باشید، کتاب های تست این موسسه ها را مطالعه کرده یا حداقل درگیر انتخاب یک راه در مواجهه با دوراهی استفاده یا عدم استفاده از خدمات آنها بودید.

***

کنکور از اوایل دهه ی 70 در ایران در کنار این که ملاکی برای سنجش میزان علم و سواد دانش آموزان است، به وسیله ای برای کسب درآمد هم تبدیل شد. آموزش و تدریس دروسی که در کنکور از آن ها سوال طرح می شود، پشتیبانی و مشاوره جهت تقویت روحیه دانش آموزان، کتاب های گوناگون شامل تست ها و درس نامه ها، از جمله مواردی هستند که هزینه ای را از جیب دانش آموز به جیب کسانی واریز می کنند که این خدمات را ارایه می دهند. گاهی خانواده هایی که دانش آموز کنکوری دارند، مثل خانواده هایی باید هزینه کنند که فرزندشان در دانشگاه های غیردولتی درس می خواند. شهریه های مدارس غیردولتی تا 10-15 میلیون تومان هم می رسد. در چنین شرایطی خانواده ها مجبورند دانش آموزان را در مدارس دولتی ثبت نام و در کنار مدرسه، از فعالیت های فوق برنامه برای تقویت دانش آموزان استفاده کنند. این فعالیت ها، می تواند شامل کلاس های کنکوری باشد که بعد از ساعت رسمی مدرسه در همان محیط مدرسه برگزار می شود یا استفاده از موسسه های بلند آوازه ی دیگر. در زمینه برگزاری کلاس های کنکور، موسسه های زیادی فعالیت می کنند که قلم چی، یکی از معروف ترین آنهاست.
کانون فرهنگی آموزش در سال ۱۳۷۰ توسط کاظم قلم چی تاسیس شد و یکی از بزرگترین موسسات آموزشی غیردولتی در ایران محسوب می شود. سال ۱۳۷۲ اولین دوره آزمون‌های منظم این موسسه در زیرزمین دبستان آزادگان، در منطقه پاسداران تهران برگزار شد و تعداد شرکت‌کنندگان دختر و پسر در دو نوبت صبح و بعدازظهر در آن روز نزدیک به ۱۰۰ نفر بودند. اما در حال حاضر این موسسه تا حدی گسترش یافته است که حدود ۴۰۰ مرکز در سراسر کشور به صورت همزمان آزمون های منظم کانون فرهنگی آموزش را برگزار می‌کنند و با توجه به استانداردهای تعریف شده و معین، امکانات و خدماتی به دانش آموزان ارائه می‌دهند.
این موسسه هم اکنون جزء جدانشدنی کنکور به حساب می آید. کتاب های تست، نمونه سوال های امتحانی و تشریحی، آزمون های منظم، مشاوره و پشتیبانی و به ویژه برگزاری کلاس های کنکور، خدماتی هستند که این موسسه برای دانش آموزان از دبستان تا دبیرستان ارائه می کند. خانواده هایی که آینده ی فرزندشان را تنها موفقیت در کنکور و ورود به دانشگاه می دانند، برای نتیجه گرفتن او حاضرند تا جایی که می توانند هزینه کنند. هزینه هایی که اگرچه کم و خرد هستند ولی روی هم رفته گاهی مقدار آنها به اندازه ی شهریه ی مدارس غیردولتی می رسد. آزمون های قلم چی هر دو هفته یک بار برای پایه های سوم دبستان به بالا و ماهی یک بار برای پایه ی دوم دبستان برگزار می شود. جدا از این که واقعا درگیر کردن دانش آموزان دبستانی با کنکور و تست زنی از این سن درست است یا خیر، باید بررسی کرد که اصلا استفاده از این همه فعالیت های فوق برنامه مثل کلاس و آزمون و کتاب های تست، چقدر مفید است؟ اصلا چند درصد از کسانی که از آزمون ها، کلاس ها و کتاب های موسساتی مثل قلم چی استفاده می کنند، نتیجه ی مطلوب شان را در کنکور سراسری به دست آورده اند و یکی از کرسی های دانشگاه های دولتی را از آنِ خود کرده اند؟ چون دانشگاه آزاد در برخی رشته ها بدون کنکور هم دانشجو می پذیرد، پس اگر قرار باشد دانش آموزی در دانشگاه آزاد پذیرفته شود، اصلا چه نیازی به کنکور دادن و صرف هزینه های زیاد دارد؟
دانش آموزان شهرستانی زیادی دیده ایم که معمولا از کلاس های فوق برنامه و آزمون و کتاب های مختلف استفاده نمی کنند و صرفا با داشتن برنامه و خوب خواندن در کنکور به نتیجه ی دلخواهشان می رسند. در کنار آنها، دانش آموزان بسیاری هم هستند که با وجود استفاده از کلاس های زیاد و کتاب های مختلف، باز هم به نتیجه ی مطلوب نرسیده اند. استفاده ی بیش از حد از کلاس و کتاب های مختلف، نتیجه ی معکوس به دنبال دارد و باعث سردرگمی دانش آموزان می شود. دانش آموز دیگر وقتی برای جمع بندی و طبقه بندی اطلاعاتش ندارد و با انبوه روش ها و اطلاعات و مطالب جدید رو به رو می شود. از طرفی حجم کتاب های نخوانده اش هم بالا می رود و حس ناامیدی در او شکل می گیرد.
هر کاری که از فرم اصلی خود خارج شود و در چند شاخه بخواهد رو به جلو پیش برود، معمولا نه تنها در آن چند شاخه، بلکه در انجام دادن وظیفه ی اصلی خود هم با مشکل مواجه می شود. اگر قرار به انجام کار آموزشی است، نباید این کار را وسیله ای برای تجارت و به دست آوردن سود بیشتر کرد. پشتیبان ها در مدارس یا کلاس های قلم چی، با معرفی و خرید برخی کتاب ها توسط دانش آموز، پورسانتی دریافت می کنند. باید دید این ترغیب به خرید، واقعا بر اساس نیاز دانش آموز است یا صرفا برای افزایش فروش و دریافت پورسانت. خود پشتیبان ها معمولا از دانش آموزان قلم چی هستند و با سیستم آن آشنایی دارند. نکته ی دیگر این است که پشتیبان ها باید حتما دانش آموخته ی دانشگاه های سراسری باشند. یعنی اگر کسی سال ها هم از کلاس ها و آزمون ها استفاده کرده باشد و در دانشگاه آزاد پذیرفته شده باشد، نمی تواند در این موسسه فعالیت کند. با این حساب، گرفتن آمار از دانش آموزان موسسه قلم چی که در دانشگاه های دولتی پذیرفته شدند، لازم می شود.
خانواده ها باید بدانند، تنها راه موفقیت فرزندشان در کنکور، خوب و با برنامه درس خواندن است. این که تمام وقت دانش آموز خود را با انواع و اقسام کلاس ها و کتاب ها پر کنند، نه تنها باعث موفقیت فرزندشان نمی شود، بلکه نتیجه معکوس به دنبال دارد.

این مطلب، در بهار ۱۳۹۴، به سفارش موسسۀ مطبوعه به رشتۀ تحریر درآمده است.