مجتبی ناطقی: اتومبیل ها، قطارها، اتوبوس ها و هواپیماها تنها وسایل نقلیه ای نیستند که مورد استفاده ی شهروندان قرار می گیرند. در بعضی از کشورها، شهروندان از وسایل نقلیه ی سنتی استفاده می کنند. فیل های هندوستان، گاری های ریلی در کشور فیلیپین و دوچرخه های کالسکه ای در کانادا از وسایل نقلیه ای هستند که در این کشورها، به طور اختصاصی مورد استفاده قرار می گیرند. وسایل نقلیه ای که ساده ترین مکانیزم ها را دارند و امروزه از جاذبه های گردشگری آن مرز و بوم به شمار می روند. در این جا به معرفی ده وسیله ی نقلیه ی بی نظیر و بومی می پردازیم.
یک/ اتوبوس مرغی؛ گواتمالا- آمریکای مرکزی
اتوبوس های عمومی موجود در شهر گواتمالا به اتوبوس مرغی معروف اند. انتخاب این عنوان به خاطر تنگ بودن و حالت گیج کننده ای است که مسافران در این اتوبوس ها دارند. معمولا شهروندان محلی و بومی گواتمالا از این اتوبوس ها به طور روزانه استفاده می کنند. آن ها با زور و فشار خود را در این نوع اتوبوس ها کنار گوسفندها، بزها و مرغ ها جا می کنند. اتوبوس هایی که روزگاری در آمریکا دانش آموزان به عنوان سرویس مدرسه از آن ها استفاده می کردند و حالا با رنگ آمیزی و تزیین رانندگان خوش ذوق آمریکای مرکزی به ویژه گواتمالا به وسیله نقلیه محبوب و ارزان شهروندان تبدیل شده است. بر روی بعضی از این اتوبوس ها شعارهای مذهبی می نویسند برای مثال : «مسیح نگه دار من است» یا «مسیح می راند». سفر با اتوبوس های مرغی، روش جالبی است برای مسافران بی باکی که به ماجراجویی زیر پوست شهر علاقه مند هستند.
دو/ سگ های سورتمه؛ آلاسکا- آمریکای شمالی
وسیله ی نقلیه ای بدون چرخ که تنها روی برف و یخ سُر می خورد. برای اینکه تصویر ذهنی خوبی از این سورتمه ها داشته باشید، بابانوئل کریسمس را تصور کنید که به وسیله گوزن های بزرگ شمالی به این طرف و آن طرف سر می زند با این تفاوت که پروازی در کار نیست و به جای گوزن ها، سگ ها را به سورتمه وصل می کنند. استقامت و سرعت دو ویژگی مهمی هستند که هر سورتمه باید داشته باشد. از سگ های سورتمه در جنگ های جهانی اول و دوم هم استفاده شده است و در حمل دارو و جا به جایی ادوات جنگی کاربرد داشته است. چندی است که این نوع حمل و نقل در کشورهای ژاپن، آلمان، کانادا و آمریکا به ورزش زمستانی بدل شده است.
سه/ هودا فیل؛ هند- آسیا
هودا در زبان هندی به معنی تاج و تخت است و یادآور روزهایی است که پادشاهان و خانواده های سلطنتی را به وسیله ی تخت های آذین بندی شده ای که بر روی فیل ها می گذاشتند، از نقطه ای به نقطه ی دیگر جا به جا می کردند. در هند و بسیاری از مناطق جنوب شرقی آسیا، فیل تنها یک حیوان نیست، بلکه یک وسیله نقلیه است. در هند و ویتنام از فیل ها به عنوان وسیله ی نقلیه استفاده می شود. امروزه با پیشرفت تکنولوژی و تنوع ایجاد شده در بازار حمل و نقل، از فیل ها تنها به عنوان جاذبه ی گردشگری استفاده می شود.
چهار/ توک توک؛ تایلند- آسیا
توک توک، سه چرخه های رنگارنگی هستند که تیز و تند در سطح شهر بانکوک دائما در رفت و آمدند. مسافران را با فشار زیاد در خود جای می دهند و در گرما، رطوبت زیاد و آلودگی، با ترافیک دست و پنجه نرم می کنند. رانندگانِ عجول توک توک ها دائما از خطی به خط دیگر بزرگراه می روند و درست مثل یک پشه ی تند و تیز از میان اتوبوس های آهسته و تریلی های تیزرو عبور می کنند. اگر سری به تایلند زدید و در حال رانندگی بودید و جسم تیزرویی به طور ناگهانی از کنارتان با سرعت گذشت، به خودتان ترس راه ندهید، او بدون شک یک توک توک خواهد بود.
پنج/ گاری های ریلی؛ فیلیپین- آسیا
یکی از روش های پر طرفدار در میان راه های ریلی موجود در کشور فیلیپین، گاری ریلی است. گاری ریلی به معنی واقعی کلمه، گاری ای است که توسط یک فرد، چند نفر و یا اسب در مسیرهای شلوغ ریلی کشیده می شود. گاری ریلی بسته به اندازه ی گاری از 6 تا 8 نفر را جا به جا می کند. چرخ های گاری به افزایش سرعت آن کمک می کند، اما در بعضی از موارد به علت شلوغ بودن خطوط ریلی، مسافران دیر به مقصد خود می رسند.
شش/ دوچرخه ی کالسکه ای؛ کانادا- آمریکای شمالی
همان طور که از اسمش پیداست، دوچرخه ی کالسکه ای، کالسکه ای است که به وسیله ی پدال حرکت می کند. معمولا قسمت کالسکه ای اش را یک کاناپه پر می کند و با سوار کردن کاناپه بر بدنه ی این وسیله، یک دوچرخه ی کالسکه ای خواهیم داشت. دوچرخه ی کالسکه ای یکی از وسایل نقلیه ای است که می توان از آن به عنوان وسیله ی نقلیه ی دوستدار محیط زیست نام برد. نکته ی قابل توجه اینکه، حواستان به قوانین راهنمایی و رانندگی در کشور کانادا باشد چرا که عبور و مرور این کالسکه ها تنها در برخی از معابر مخصوص ممکن است.
هفت/ سورتمه چوبی مونت؛ پرتغال- اروپا
این نوع وسیله ی حمل و نقل مخصوص انسان های ماجراجوست. سورتمه چوبی مونت، اولین و محبوب ترین وسیله ی نقلیه ایست که در قرن نوزدهم در شهر مادیرا پرتغال مورد استفاده بوده است. سورتمه چوبی هم اکنون یکی از جاذبه های توریستی شهر مادیرا به حساب می آید. این سورتمه ها از تَرکه های چوبی باریک در کنار هم ساخته شده اند و مسافران می توانند با نشستن در درون سورتمه از مونت تا فونشال (مرکز شهر مادیرا) را در مسیر شیب داری تنها در بیست دقیقه طی کنند. سورتمه سواری در شهر، تفریح با نشاطی است. اصلا نیاز نیست خود را نگران کنید چرا که دو نفر از افراد محلی این سورتمه ها را از بیرون بوسیله ی طناب کنترل می کنند. انگار دوباره کودک شدن و برگشتن به کالسکه ای است که پدر و مادر بوسیله ی آن ما را جا به جا می کردند؛ با این تفاوت که پدر و مادر هیچ گاه تکان های شدید و ناگهانی نمی دادند و خبری از کوهپایه و مسیر شیب دار و چرخش های پیچ در پیچ نبود.
هشت/ قایق ساخته شده از نی(توتورا)؛ پرو- آمریکای جنوبی
دریاچه تیتیکانا در میان کشورهای پرو و بولیوی قرار گرفته است و محل روستاهای متحرک روی آب است. روستاهای عجیبی که خود از نی و چوب ساخته و بر روی آب سوارند. این روستاهای بسیار کوچکی که هر کدام تنها چهار الی پنج خانوار را در خود جای می دهند. ساکنان این روستاهای کوچک را یورو می نامند، مردمی که از منابع طبیعی چون نی (توتورا نی مخصوصی که در پرو می روید) برای ساخت خانه ها و قایق ها استفاده می کنند. قایق ها سبک و انعطاف پذیر هستند. قایق ها را اغلب به شکل اژدها می سازند، آن ها بر این عقیده اند که با این کار شیطان را از خود دور می کنند و سفر خوب و خوشی خواهند داشت.
نه/ فانیکیولار؛ استرالیا- استرالیا اقیانوسیه
فانیکیولار کاتومبا در کوه های آبی (بلو) که در زاویه 55 درجه و شیب 122 درصد قرار گرفته است. فانیکیولار دارای تندترین شیب در جهان و آخرین مسیر ریلی باقی مانده از گذشته، بر سطح شهر است. شهر کاتومبا بر لبه ای قرار گرفته است که به سمت روستای سرسبز و جنگلی جامیسون است. فانیکیولار به دره پیوند خورده است (قبلا یک منطقه ی معدنی فعال بوده است). رویایی ترین راه تجربه ی این وسیله یک پیاده روی رو به پایین و بازگشت سریع به بالا و شهر است که توسط این وسیله انجام می شود.
ده/ هَبَل هَبَل؛ فیلیپین- آسیا
هبل هبل موتور سیکلت خاصی است که مسافران زیادی را می تواند جا به جا کند. در فیلیپین دو نوع هبل هبل یافت می شود. گونه ی اول، گونه ی معمولی هبل هبل است که تنها قابلیت جابجایی 4 تا 5 نفر را دارد. نفر پنجم بر روی تخته ای چوبی می نشیند که بر چرخ عقب موتورسیکلت قرار گرفته است. هبل هبل های پیشرفته تر قابلیت جابجایی سیزده نفر مسافر را دارند. البته این ملزوم به استفاده از تخته چوبی است که به شکل افقی و عمود بر محور موتور قرار می دهند که نقش نیمکت را بازی می کند. در این نوع هبل هبل باید حواستان به وزن مسافران و نحوه ی نشستن شان باشد تا تقارن و البته تعادل موتور بهم نخورد.
این مطلب، در پاییز ۱۳۹۳، به سفارش موسسۀ مطبوعه به رشتۀ تحریر درآمده است.
