سیزده، بیشتر از آنکه نحس باشد، مقدس است!

یاسمن رضائیان | عدد سیزده نه تنها در باور ایرانیان بلکه در باور تمام کشورهای دنیا عددی نحس و شوم به حساب می آید. این باور در قوم های باستانی نیز وجود داشته است. در ایران و هند باستان دوره ی آفرینش دوازده هزار سال در نظر گرفته می شد و به دنبال آن هر سال نیز دوازده ماه داشت یعنی هر هزار سال یک ماه در نظر گرفته می شد. در یونان باستان نیز تعداد خدایان دوازده بوده و باور بر این بوده هنگامی که سیزدهمین آن ها وارد می شود یکی از آن ها را می کشد و خود به جای آن می نشیند.
در تمام ادوار و در تمام ملت ها همواره سعی شده است از به میان آمدن عدد سیزده جلوگیری شود. مثلا در هواپیمای ایرباس صندلی شماره سیزده وجود ندارد و در بعضی کشورها پلاک هیچ خانه ای را سیزده قرار نمی دهند و به جای آن از دوازده به علاوه یک استفاده می کنند.
از طرفی باید در نظر داشت که سيستم شمارش در برخي از نقاط دنيای باستان دوازده دوازدهی بوده، بنابراين عدد سيزده می تواند مفهوم پايان يک دوره و شروع دوره ی جديد باشد.
اما ریشه ی این باور از کجاست؟ در زمان بنی امیه اقدامات زیادی در جهت تخریب چهره ی شیعه و خصوصاً امام علی(ع) صورت گرفت. گفته می شود در آن زمان بنی امیه در این راستا عدد سیزده را نحس اعلام کرد. این عدد بیانگر روز تولد امام علی(ع) (13 رجب) بود. در حالی که سیزده در میان شیعیان عددی مقدس به حساب می آید.
طبق مطالعاتی که عبدالدائم الکهیل، پژوهشگر قرآنی جهان اسلام، در حوزه ی قرآن انجام داده است، سیزده عدد مبارکی ست: تعداد آیات اولین سوره یعنی فاتحه 7 و تعداد آیات آخرین سوره یعنی ناس 6 می باشد که مجموع این دو عدد 13 می شود. تعداد کلمات اولین سوره یعنی فاتحه 31 و تعداد آیات آخرین سوره یعنی ناس 21 کلمه است که مجموع این دو عدد نیز مضربی از 13 است. آخرین آیه قرآن «مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ» 13 حرف دارد.
اولین سوره ای که با حروف مقطعه آغاز شده است سوره بقره (الم) و آخرین آنها سوره قلم است که با (ن) آغاز شده است. تعداد آیات سوره بقره 286 است که مضربی از 13 است و تعداد آیات سوره قلم 52 است که باز هم مضربی از 13 است. مجموع آیات سوره هایی که با حروف مقطعه آغاز شده اند 2743 می باشد که این عدد نیز بر 13 بخش پذیر است.
اگر تاریخ سه واقعه اصلی زندگی پیامبر را با هم جمع کنیم، یعنی بعثت در40 سالگی، هجرت در 53 سالگی و وفات در 63 سالگی عدد به دست آمده مضربی از 13 است (12*13=156=63+53+40). همچنین حضرت محمد(ص) 13 سال بعد از بعثت از مکه به مدینه مهاجرت کردند.
اما باور به شومی عدد سیزده در میان مسیحیان از کجا نشات می گیرد؟ ریشه ی این باور در میان مسیحیان به واقعه ی خیانت یهودا برمی گردد. در ضیافت شام آخر، ضیافتی که بعد از آن یهودا به حضرت مسیح خیانت کرد، وی نفر سیزدهمی بود که وارد ضیافت شام شد. از همین روست که مسیحیان در ضیافت های شام خود هرگز سیزده نفر پشت یک میز نمی نشینند. در حالی که اگر خود حضرت مسیح(ع) را هم در شمارش افراد وارد کنیم، یهودا نفر سیزدهم جمع نبوده است، بلکه نفر سیزدهم مسیح(ع) بوده و بنابراین می توان گفت این عدد، عددی مقدس است.
اما عدد سيزده در تقويم آزتک عدد مهمی محسوب می شود. اين تقويم به دوره های سيزده روزه تقسيم شده است و برای پيشگويي نیز به كار می رفته است. همچنين اين عدد بر طبق حروف ابجد، معادل احد (الف: 1، ح: 8، د: 4) و به معنی خداست.
عدد سیزده در بسياري از آداب و رسوم كه به نوعی علم هندسه در آن ها وجود دارد، نقشی محوري داشته است، زيرا نمايانگر الگويي بوده كه در انسان، طبيعت و بهشت ديده مي ‌شود. براي مثال 13 مفصل اصلي در بدن انسان وجود دارد. سال خورشيدي 13 مدار قمري دارد و ماه هر روز 13 درجه در آسمان حركت مي كند.
شايد دليل ديگر اهميت عدد 13، كاري است كه تريسي تويمان بر روي تقويم طلايي انجام داد . تقویمی كه مبتني بر مضرب هاي 13 نظير 26 و 52 است. تقويم امروز ما هنوز نشانه هايي از اين تقويم را در خود دارد. به این معنی که اصل هفته را در تقويم سال حفظ كرده است. بنابر اطلاعات موجود، قرن آزتك ها بر مبناي 52 سال استوار بوده است. بوميان جنوب آمريكا كه به امكان برخي مكاشفات در يك تاريخ خاص معتقد بودند طبق سنت، هر 52 سال تمدن خود را نابود مي کردند. بنابراین این عدد نه تنها شوم نیست، بلکه طبق دلایل ارائه شده عددی مبارک و مهم است و می تواند نماد و نشانه ای از پاک ترین و مبارک ترین انسان ها و مقدسات زندگی آدمی از ازل تا ابد باشد.

این مطلب، در تابستان ۱۳۹۳، به سفارش موسسۀ مطبوعه به رشتۀ تحریر درآمده است.

مطالب دیگر پروندۀ «خرافات»:

چشم‌ها را باید شست (چرایی و آسیب‌شناسی گرایش بیشتر بانوان به مباحث خرافی)
خرافاتی‌ترین سرزمین (خرافات در استان‌ها و شهرهای کشور)
پشت پردۀ قاب جادویی (بررسی خرافات و جادو در فیلم‌ها و کتب کشورهای غربی)
که آمد ز آتش برون شاه نو (خرافات در شعر و ادبیات زبان فارسی)
خرافه‌های بین‌المللی (خرافه های رایج در خارج از ایران)
رو در رویی (داستانی دربارۀ خرافات)
روح تو روح! (داستانی طنز دربارۀ خرافات)
بخشکی شانس! (شانس وجود خارجی دارد؟)
مخروفه! (شعر طنز دربارۀ خرافات)
خرافات چگونه رواج می‌یابند؟ (علل رواج خرافات و مصادیق آن)
تو یک انسان خرافاتی هستی اگر به این چیزها اعتقاد داشته باشی! (اینفوگرافی)
فالت بگیرُم؟ (ملاقات با یک فالگیر)
از عاشورا تا امروز، اسب‌ها شرمگین‌اند (آیا نعل اسب نشانۀ خوشبختی است؟)
این بار، صبر نیامد (رابطۀ عطسه و صبر)
حلال زاده به … (دربارۀ حلال زادگی)
در لباس تکنولوژی (این پیام را بخوان و برای چند نفر بفرست!)