وضعیت سرطان در جهان و مقایسه ایران با سایرین

شیب تند سرطان در ایران

مجتبی ناطقی: سرطان يكی از عوامل اصلی بروز مرگ و مير در جهان امروز است. این بیماری، بعد از بیماری‌های قلبی عروقی دومین عامل شایع مرگ و میر در کشورهای توسعه‌یافته است و در ایران سومین عامل مرگ و میر است. این در حالی است که آمار میزان بروز سرطان در کشور ایران کمتر از آمار بروز سرطان در کشورهای دیگر است. براساس آمار موجود در سال 1391 (2012میلادی) میزان بروز سرطان در ایران به ازای هر صدهزار نفر، 135 نفر است، این آمار از میزان میانگین بروز سرطان در دنیا که 182 در هر صدهزار نفر است، کمتر است. سالانه 85 هزار نفر از مردم کشورمان به سرطان مبتلا می شوند و حدود 55 هزار نفر به دلیل سرطان جان خود را از دست می دهند. 55.5 درصد مبتلایان را مردها و 44.5 درصد را زنان تشکیل می دهند. شایع ترین سرطان در میان مردان، سرطان معده، مثانه، پروستات و روده بزرگ است. در میان زن ها شایع ترین سرطان ها، سینه، پوست و سپس معده است و بیشترین آمار ابتلا به سرطان در میان زنان در استان یزد و در میان مردان در استان مرکزی گزارش شده است.
براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال 2000 حدود 10 میلیون نفر مبتلا به سرطان وجود داشت، این تعداد در سال 2012 به 14 میلیون نفر مبتلا رسید. پیش بینی می‌شود تعداد مبتلایان به سرطان در سال 2020 به 20 میلیون و در سال 2030 به 27 میلیون نفر برسد؛ با توجه به این آمار و پیش بینی های انجام شده می توان دریافت که میزان بروز سرطان در فاصله ی بین سال های 2012 تا 2030، یعنی 18سال، دو برابر خواهد شد.
ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای پیشرفته اوضاع بهتری دارد. ضریب اعتماد به آمارهای گزارش مبتلایان به سرطان در 8 سطح طبقه بندی شده اند که ایران در سطح سوم است. البته باید در نظر داشت که با وجود همین آمار پایین هم خطر افزایش ابتلا به سرطان با مدرنیزه شدن زندگی ها و دور شدن از زندگی های سالمِ گذشته کشورمان را تهدید می کند و اگر نسبت به این موضوع بی توجهی صورت گیرد، طولی نخواهد کشید که سرنوشت ایران هم شبیه کشورهای اروپایی و آمریکایی شود. با توجه به برآوردهای انجام شده در دو دهه آینده میزان افزایش بروز سرطان در کشورهای پیشرفته 34 درصد و در کشورهای در حال توسعه بیش از 80 درصد است. کشور ما نیز جزو همین کشورهاست و با گذشت زمان آمار سرطان در کشور افزایش پیدا خواهد کرد و لازم است برنامه ریزی های مورد نیاز برای مقابله با آن هرچه زودتر صورت گیرند.
پیشرفت ایران در جنبه های مختلف تحقیقات علوم پزشکی از جمله تحقیقات سرطان قابل توجه است. بیش از ده مرکز تحقیقاتی در استان های مختلف کشور تاسیس شده اند. این مراکز تحقیقات خود را در دهه ی گذشته به شکل جدی تری دنبال کرده اند. به طور کلی تنها 50 درصد از سرطان ها قابل پیشگیری هستند و از طرفی 50 درصد از مبتلایان به سرطان، قابل درمان هستند. با توجه به آمارهای موجود الگوی بروز سرطان در کشورمان با سایر کشورها متفاوت است و برنامه ریزی باید به صورت کاملا بومی و بوسیله ی پزشکان و دانشمندان کشور انجام شود. با توجه به اینکه سرطان معده و مری در صدر جدول سرطان در ایران قرار دارند، مقابله با این دو باید در اولویت قرار گیرد، در حالی که در کشورهای دیگر این طور نیست. علاوه بر برنامه ریزی کلی توسط دولت، ضروری است در سطح استان ها هم دانشگاه ها با تشکیل تیم های علمی و اجرایی برنامه ای را برای استان خود تنظیم کرده و اقدامات مورد نیاز را انجام دهند.
از عوامل موثر در ابتلا به سرطان می توان به صنعتی شدن جوامع، ژنتیک و زمینه های خانوادگی و سن اشاره کرد که مهم ترین آن ها، سن است، با توجه به افزایش سن، ابتلا به سرطان نیز افزایش می یابد. برای مثال، سن جمعیت ایران در سال 1358، حدود 59 سال بوده، در حالی که امروز، این سن به 74 رسیده است. یعنی در یک بازه ی 35 ساله امید به زندگی در ایران بین 15 تا 16 سال افزایش یافته است. از اثر شاخص های محیطی مثل آلودگی هوا، آب و آلودگی های محیطی در افزایش میزان ابتلا به سرطان نمی توان چشم پوشی کرد. برای مثال میزان مصرف انرژی در کشورمان در سال به ازای هر یک نفر 2800 است در حالی که میزان مصرف متوسط جهانی 1700 کیلوگرم اعلام شده است. با توجه به این آمار میزان آلودگی ها نیز افزایش یافته اند. میزان تولید گاز so2 نیز به عنوان یکی دیگر از شاخص های محیطی موثر در میزان ابتلا به سرطان 7 تن و در جهان 6.4 تن است؛ این بدین معناست که تولید این گاز در ایران از متوسط جهانی بسیار فراتر رفته است. همچنین میزان تولید ذرات کمتر از 10 میکرون در کشورمان و در شهرهای با جمعیت بیشتر از 100هزار نفر بیش از متوسط جهانی است. در این میان کاهش نرخ رشد جمعیت آسیب های زیادی را بوجود آورده است. جمعیت زیر 30 سال کشور نسبت به سال های گذشته کمتر شده است و از آن جایی که افزایش سن، میزان ابتلا به سرطان را نیز افزایش می دهد، رابطه ی مستقیمی بوجود آمده است.
بر اساس آخرین آمار وزارت بهداشت، 9.11 درصد جمعیت 15 تا 65 ساله به طور روزانه مصرف کننده مواد دخانی در کشور هستند. در حال حاضر 3.1 میلیارد نفر از جمعیت جهان سیگاری هستند که 84 درصد آن ها در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند. بنابراین گزارش در کشورهای در حال توسعه 4.3 درصد افزایش مصرف سالانه مواد دخانی دیده می شود و استعمال سالانه ی مواد دخانی باعث فوت 4.5 میلیون نفر انسان در سال بر اثر سرطان ریه، بیماری های قلبی و دیگر بیماری ها می شود. پیش بینی می شود که این رقم در 20سال آینده به 8 میلیون نفر در سال برسد.
افزایش وزن به عنوان یکی از شاخص های زندگی ناسالم نتیجه ی مصرف ناکافی میوه و سبزیجات است. نزدیک به 90 درصد جمعیت ایران کمتر از 5 وعده از میوه و سبزیجات استفاده می کنند. فعالیت بدنی نامناسب و ناکافی نیز از عوامل زمینه ساز بیماری هاست به طوری که حداقل 35 تا 40 درصد مردم کشورمان فعالیت بدنی منظمی ندارند.
در آذر ماه سال جاری با هدف پیشگیری و کنترل سرطان نخستین هم اندیشی جامعه هنری و ورزشی با حضور دکتر هاشمی وزیر بهداشت و دکتر سید هادی ایازی، قائم مقام او برگزار شد. هنرمندان و ورزشکاران برجسته ای مهمان این مراسم بودند. سخنان وزیر پرکار و پر تلاش دولت هم حاکی از اراده جدی دولت در مبارزه با سرطان است. جمع شدن ستاره های سینما، تلویزیون و ورزش در این مراسم توجه مردم به موضوع بیماری خطرناکی مثل سرطان را به دنبال خواهد داشت و جنبه ای آموزشی دارد. دکتر سیدحسن هاشمی همه ی انتقادهای بدون تعارف را شنید و گفت: از همه نقدها و نظرات استقبال می کنم. نقد های شما نشان می دهد که چقدر نیاز به همفکری برای بحث مهم پیشگیری از سرطان وجود دارد. سرطان یک واقعیت است اما مرگ هم یک واقعیت خوب است. اما اینکه کسی در جوانی عمرش تمام شود واقعيت خوبي نيست. در پيشرفته‌ترين سيستم‌هاي بهداشتي دنيا نيز سرطان وجود دارد. اين سخن بنده را توجيه و يا بي‌توجهي فرض نكنيد. وزیر بهداشت از سرطان به عنوان یک مشکل جهانی یاد کرد و گفت: براي مبارزه با سرطان، پيشگيري، اساسي‌ترين گام است. البته بايد سطح مطالبات عمومي را در مورد غذا، نظارت بر غذا، عوامل محيطي تأثير‌گذار بر سرطان و دقت در صدور مجوز افزايش دهيم. راهي جز پيشگيري باقي نمانده و در اين عرصه همه بايد مشاركت كنند، هر كسي تريبوني دارد كمك كند. رسانه‌ها، هنرمندان، ورزشكاران، روحانيون و استادان دانشگاه همه كمك كنند.
دكتر هاشمي تأكيد كرد كه نبايد توپ را در زمين مردم بيندازيم، البته اين را هم گفت كه مردم هم در بروز بيماري‌هايي چون سرطان بي‌تأثير نيستند و اضافه كرد: اگرچه آلودگي هوا، استاندارد نبودن روغن، آلودگي ميوه‌ها و سبزي‌ها، دخانيات، اعتياد و علل ديگر در جامعه گسترش يافته و آمار سرطان را افزايش داده اما نبايد خودزني كرده و تصور كنيم كه در كشور ما اتفاقاتي مي‌افتد كه در بقيه كشورها ديده نمي‌شود. در اروپا و كانادا و ديگر كشورها هم كه هوا خوب است باز سرطان وجود دارد. اينكه همه را هم متهم كنيم خوب نيست. بايد براي پيشگيري از سرطان مطالبه عمومي ايجاد كرد تا اين مطالبات تبديل به پاسخ شود. نبايد همه‌‌چيز را سياسي كرد. نبايد وقتي از سلامت مردم و دغدغه‌هاي مردم در اين حوزه مي‌گوييم، فضاي سياسي ايجاد شود و بهره‌برداري سياسي كنيم. آقاي وزير با يادآوري اين نكته به مهمانان كه با آنها غريبه نيست، مثل خودشان در دانشگاه بزرگ شده و در حوزه فرهنگ فعاليت داشته، خطاب به آنها گفت: ممكن است تصور كنيد كه هر چه مي‌گويم توجيه است. تقصير از ما نيست كه هر آماري ارائه مي‌دهيم مردم نمي‌توانند اعتماد كنند چون قبل از اين آمار جور ديگري گفته شده است اما براي پيشگيري از سرطان به جاي متهم كردن يكديگر بايد مطالبه عمومي را بالا ببريم تا اين مطالبات تبديل به پاسخ شود. وزير بهداشت در پايان هم اينطور دست دعوت به سوي مهمانانش دراز كرد: «راه‌اندازي كمپين‌هايي براي پيشگيري و حمايت از مبتلايان به بيماري‌هاي خاص و سرطان‌ها بسيار تأثير‌گذار است. كمپين‌هايي كه با كمك هنرمندان، ورزشكاران و خيرين و ساير علاقه‌مندان شكل بگيرد مي‌تواند منشا اثر باشد». وی در ادامه افزود که اگر تا 15بهمن‌ماه يعني روز جهاني مبارزه با سرطان، كارگروه‌هايي در مجموعه هنرمندان، ورزشكاران و خيرين در رابطه با اين كمپين‌ها، تشكيل بدهيم می توان در روز جهاني سرطان حركتی ملي در سراسر كشور براي پيشگيري از اين بيماري انجام داد.

منابع:
سایت سازمان بهداشت جهانی
سایت همشهری آنلاین
سایت خبری – اطلاع رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

این مطلب، در پاییز ۱۳۹۳، به سفارش موسسۀ مطبوعه به رشتۀ تحریر درآمده است.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

درباره سایت

از رنج زندگی، به ادبیات پناه آورده‌ایم؛ به واژه‌های خیال‌انگیز و آهنگین، به آه، نگاه و نگاره. به عشق، به مهر، به دوست داشتن…

پیوند دوستان

Copyright 2020 | Elmirashahan.ir | All Rights Reserved