المیرا شاهان: «خداوند به مردی كه با زوجۀ خود حُسن رفتار داشته باشد، لطف و مرحمت خواهد داشت؛ چرا كه خداوند مرد را قيّم بر زن قرار داده است». این حدیث از امام صادق(ع) در كتاب من لايحضره الفقيه (ج ۳، ص ۲۸۱) روایت شده‌است که به‌خوبی از نقش مرد در خانواده صحبت می‌کند.
طبق منابع مکتوبِ دین اسلام، در نظام خانواده، هر یک از اعضا متناسب با جایگاه خود نقشی را برعهده دارند تا خانواده در حریم امن و آرامش، رشد کند و به کمال مطلوب برسد. اما آن‌چه بیش از پیش در کتب دینی ما به آن پرداخته می‌شود، رفتار و اخلاق زن در خانواده از دیدگاه اسلام است. احترام به شوهر و برآوردن خواست‌های او از اصلی‌ترین وظایفی‌ست که در معرفی نقش زن در خانواده از آن گفته‌اند. اما مردان نیز وظایفی در قبال همسر و خانواده بر دوش دارند که بی‌توجهی به آن‌ها خانواده را دچار صدمات جدی روحی و روانی خواهد کرد و می‌تواند رشد نایافتگی و رکود در خانه را به دنبال داشته باشد. از جملۀ این وظایف می‌توان به مسئولیت‌پذیری مرد در قبال خانواده، ایجاد آسایش و تامین اقتصادی، توجه به نیازهای هریک از اعضا، آراستگی، خوش خُلقی، عفت زبان، امین بودن، سخاوت و مهرورزی اشاره کرد.
رسول خدا(ص) می‌فرمایند: «بهترين شما كسانی هستند كه بهترين برای زنان خود باشند و من بهترين برای زنان خود هستم.» و در روايت ديگری آمده است: «بهترين شما، بهترين برای خانواده‌اش است و من بهترين شما برای خانواده خود هستم». این‌که مرد بکوشد برای خانوادۀ خود بهترین باشد، می‌تواند از بروز هرگونه ضعف، کژی و کاستی در محیط خانه جلوگیری کند. از سویی توانایی ابراز محبت به همسر و فرزندان، می‌تواند گرمی‌بخش محیط خانه و احساس تعلق خاطر به مرد خانواده باشد که نقش همسری و پدری را پذیرفته است. چنان‌که حضرت محمد(ص) می‌فرمایند: «این گفتة مرد به زن که تو را دوست دارم، هرگز از دل زن بیرون نمی رود».
در همین راستا، به منظور تقویت حُسن خلق و یادآوری نکات کاربردی دربارۀ رفتار و اخلاق در محیط خانواده، به معرفی کتاب‌هایی برای بهبود روابط خانوادگی، به‌خصوص در مردان می‌پردازیم.
اخلاق از نظر همزیستی و ارزش‌های انسانی (ناشر: هیات نشر معارف اسلامی)
این کتاب تلخیص دو جلد از آثار استاد مرحوم محمدتقی فلسفی است که در زمان حیات و زیر نظر خود ایشان منتشر شده‌اند. ایشان یکی از افراد مورد اعتماد امام خمینی برای طرح پاره‌ای از مسائل سیاسی مهم در جامعه در بحبوحه‌ی انقلاب بودند. در زمان حیات ایشان، بیش از ۲۰۰ مورد سخنرانی از ایشان در موضوعات مختلف آماده شد که ایشان به منظور تبلیغ اسلام نشر آن‌ها را بی چشم‌داشت مادی به دفتر نشر فرهنگ اسلامی واگذار نمودند. در این کتاب مرحوم فلسفی علاوه بر این‌که از مراحل حیات آدمی می‌گویند، به نکاتی دربارۀ اخلاق و بیماری‌های اخلاقی که امروزه تشخیص آن‌ها دشوار است می‌پردازند. سپس مطالبی در خصوص خودشناسی و ضرورت آن و همچنین حفظ آبروی خود و اشخاص بیان می‌کنند.
بزرگسال و جوان از نظر افکار و تمایلات (ناشر: هیات نشر معارف اسلامی)
این کتاب نیز از دیگر آثار مرحوم فلسفی درباره بزرگسال و جوان از نظر افکار و تمایلات اوست که بخشی از سخنرانی‌های این دانشمند و واعظ مشهور را در برگرفته و در دو مجلد تنظیم شده‌است.
در گفتارهای این کتاب، درباره مسائل مربوط به بزرگسال و جوان، ازدواج و روابط بین زن و مرد، تجارب و پیشرفت‌های علمی، ارزش‌های انسانی و تحولات فرهنگی با استفاده از نظریهها و انتقاد از بعضی از مکاتب، بحث شده است و حقایق پنهان اسلام را از لحاظ علمی روشن کرده است. مرحوم فلسفی در گفتارهای خود از آیات و احادیث و مقالات علمی و نظریههای دانشمندان غرب عیناً نقل کرده است.
همسران سازگار (ناشر: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره))
علی حسین‌زاده در این کتاب به شرح موارد سازگاری در خانواده پرداخته و آن را به سه دسته اخلاقی، رفتاری و جسمانی و جنسی تقسیم کرده است. او در بخش عوامل رفتاری، مسائل مهمی همچون خوش رویی، خوش زبانی، اظهار مهر و قهر، تشکر و سپاسگزاری، احترام به همسر، هدیه دادن، انتخاب مهریه سبک و تدبیر و مدیریت را در روابط بین زن و مرد مورد توجه قرار داده و راهکارها، مهارت ها و فنون پیدایش و بقای سازگاری در خانواده را برشمرده است.
عشق هرگز کافی نیست (ناشر:ذهن آویز)
این کتاب را آرون تی بک، روانشناس آمریکایی نوشته و مهدی قراچه داغی آن را ترجمه کرده است. در آن علت اصلی بروز اختلافات زناشویی را سوء تفاهم و خطاهای شناخت و افکار اتوماتیک معرفی می‌کند. این کتاب به راه حل‌هایی سنجیده برای از میان برداشتن افکار منفی ذهن، ترک عادات و اصلاح مسایل همسر پرداخته است و به خواننده می‌آموزد که زن و شوهر چگونه می توانند با رفع سوء تفاهمات موجود زندگی زناشویی سعادتمندانه‌ای داشته باشند.
نیاز زن‌ها، خواسته مردها (ناشر: سلسله مهر)
این کتاب اثر جان گری روانشناس، نویسنده و سخنران انگلیسی‌ست که بهزاد رحمتی آن را ترجمه کرده و از دیدگاه روان‌شناسی رفتار و برخورد صحیح مردان در برابر زنان، و رفتار و برخورد صحیح زنان در برابر مردان را مورد توجه قرار داده است.
در این کتاب به درک متقابل زوجین اشاره شده و رفتار و واکنش آن‌ها را در موضوعات مختلف بررسی کرده و به ارائۀ پیشنهاد در نحوۀ رفتار آن‌ها پرداخته است.
این مطلب، در تابستان ۱۳۹۴، به سفارش موسسۀ مطبوعه به رشتۀ تحریر درآمده است.
