جغرافیای سفر در ایران در روزهای نوروز

سفر؛ سین ِهشتم ِسفرۀ نوروز ایرانیان

ماندانا بخشی: در کشورمان ایران، شروع سال جدید با جشن نوروز و آداب و رسوم خاص آن همراه است. ایام نوروز، فرصت مناسبی برای کناره گرفتن از فعالیت های همیشگی و پرداختن به فعالیت هایی است که معمولا در سایر روزهای سال، فرصت کمتری برای پرداخت به آنها فراهم می شود. تعطیلات نوروز، از معدود تعطیلاتی است که در آن همه ی اعضای خانواده به دور هم جمع می شوند و در این میان، “سفر رفتن” یکی از برنامه های مهم بسیاری از خانواده ها برای این ایام است که بعضا از روزها قبل نیز برای آن برنامه ریزی می کنند.
همه ساله، بیشترین میزان سفرهای ایرانیان (چه سفرهای داخلی، و چه خارجی) در دوره ی تعطیلات نوروز اتفاق می افتد. با این اوصاف، انتخاب مقصد سفر نیز در این ایام از اهمیت ویژه ای برخوردار است. عوامل بسیاری بر این انتخاب تاثیرگذارند که از مهم ترین آنها می توان به آب و هوای مقصد مورد نظر، جاذبه های طبیعی و گردشگری آن، وجود مراکز خرید و … اشاره کرد. اهداف زیارتی نیز از دیگر موارد مهم در این انتخاب هستند. برای مثال در سال هایی که نوروز سردتری را تجربه می کنیم، شاهد سفر افراد بیشتری به مناطق گرمسیر کشور هستیم و برعکس آن، در سالهای گرم اتفاق می افتد. همچنین شهرهایی که دارای جاذبه های گردشگری بیشتر (از جمله بناهای تاریخی، مراکز تفریحی و …) هستند، همه ساله مسافران بیشتری را به خود جذب می کنند. از سویی نیز، تعطیلات نوروز فرصت بسیار مناسبی برای کسانی است که در طول سال قصد سفر به شهری خاص به منظور زیارت حرم یکی از معصومین (ع) را داشته اند، اما در سایر روزهای سال، چنین زمانی را در اختیار ندارند. عوامل دیگری نیز بر این انتخاب مؤثرند که از نظر اهمیت در رده های بعدی قرار می گیرند و پرداختن به همه ی آنها در اینجا میسر نیست.
با بررسی آماری که هر ساله توسط ستاد تسهیلات مسافران نوروزی و سازمان های مشابه منتشر می شود، در می یابیم که تعدادی از شهرهای داخلی (و برخی کشورهای خارجی)، بیشترین آمار گردشگران نوروزی را در طی سال های مختلف به خود اختصاص داده اند. از آنجا که آمارهای سال های مختلف تا حدی با هم متفاوت بوده (و حتی در مواردی گزارش های آماری متفاوتی از یک سال واحد ارائه شده است) نمی توان به طور دقیق و قاطعانه هیچ رتبه ای را برای هیچ شهری در نظر گرفت، اما با بررسی آمارهای چند ساله به الگوی ثابتی از مقصدهای محبوب ایرانی ها در نوروز می رسیم و در می یابیم که برخی شهرها در طی سال ها، بازدیدکنندگان بیشتری داشته اند.
شهرهای اصفهان، مشهد، رشت، شیراز، تهران، قم، ساری، لاهیجان، کیش، چالوس، بندرانزلی، قشم، همدان، سرعین، اردبیل، بوشهر و کرج از جمله شهرهایی هستند که در فهرست های منتشر شده از مقصدهای داخلی ایرانیان در تعطیلات نوروزی، همواره در رده های اولیه قرار داشته و بیش از سایر شهرها، مورد توجه گردشگران بوده اند.
اما مقصدهای نوروزی ایرانیان، تنها محدود به شهرهای داخلی نمی شوند و کشورهای خارجی بسیاری نیز، همه ساله و در ایام نوروز، میزبان گردشگران ایرانی می شوند. سفر ایرانی ها به کشورهای خارجی، به خصوص در سال های اخیر و با گسترش فعالیت های تورها و آژانس های مسافرتی، بسیار بیشتر شده است. از آنجا که در بسیاری از موارد هزینه های سفر با این تورها بسیار نزدیک به سفرهای داخلی در می آید (که البته این امر تنها در مورد سفر به کشورهای همسایه صدق می کند)، بنابراین افراد زیادی ترجیح می دهند تا به جای سفرهای داخلی، به بازدید از کشورهای خارجی بپردازند. ترکیه، آذربایجان، عراق، سوریه، ارمنستان، گرجستان و امارات از جمله کشورهایی هستند که در طی سال های گذشته، مقصد بیشترین سفرهای خارجی ایرانیان در تعطیلات نوروز بوده اند.
در ادامه ی این گزارش، با تفکیک مقصدهای نوروزی مسافران ایرانی به دو دسته ی داخلی و خارجی، پربازدیدترین شهرها و کشورها را در هر دسته مورد بررسی قرار داده و به دلایل سفر کردن بیشتر مسافران به هر یک از آن ها می پردازیم.

مقصدهای داخلی

– اصفهان، شیراز، همدان: این شهرها و شهرهای مشابه آن ها به دلیل داشتن جاذبه های گردشگری فراوان از جمله بناهای تاریخی، جاذبه های طبیعی و … هر ساله به عنوان مقصد سفر بسیاری از مسافران نوروزی انتخاب می شوند. سی و سه پل، عالی قاپو، چهار باغ، مسجد شیخ لطف الله و … تنها چند نمونه از بی شمار دیدنی های استان اصفهان اند. شیراز نیز با داشتن حافظیه، باغ ارم، بازار وکیل، باغ جهان نما و بسیاری مکان های دیدنی دیگر، همواره مورد توجه گردشگران بوده است. از جاذبه های همدان نیز می توان به غار علیصدر، آرامگاه ابوعلی سینا، شیرسنگی و … اشاره کرد.
این ها از جمله دیدنی ها و میراث ارزشمند کشورمان هستند که کمتر ایرانی است که به دیدنشان علاقه مند نباشد. بسیاری تعطیلات نوروزی را فرصت مناسبی برای بازدید از این شهرها می دانند و به همین دلیل، این شهرها همواره در رده های بالایی مقصدهای داخلی ایرانیان در نوروز قرار می گیرند.

– مشهد، قم: وجود حرم امام رضا (ع) در مشهد و حرم حضرت معصومه (س) در قم، مهم ترین دلایل انتخاب این دو شهر به عنوان مقصد سفر، نه تنها در ایام نوروز بلکه در تمام سال هستند. ایرانی ها در طول سال به قصد زیارت به این دو شهر می روند، اما در ایام نوروز به دلیل داشتن تعطیلات طولانی تر و فرصت برنامه ریزی بیشتر، ورود مسافران به این شهرها بسیار بیشتر می شود. (البته لازم به ذکر است که هر یک از این دو شهر به خصوص مشهد، جاذبه های گردشگری مهمی نیز دارند، اما در اینجا به شمردن مهم ترین دلایل انتخاب شهرها به عنوان مقصد نوروزی می پردازیم).

– ساری، رشت، مازندران، چالوس، بندرانزلی: شهرهای شمالی کشورمان به دلیل داشتن طبیعت سرسبز و زیبا و وجود دریای مازندران در این منطقه، همواره محبوب و مورد علاقه ی مسافران نوروزی به خصوص دوستداران طبیعت و یا کسانی که می خواهند برای مدتی از شلوغی و آلودگی شهرهای بزرگ دور باشند، بوده اند. اینها از دلایل مهمی اند که این شهرها را همواره در فهرست مقصدهای مهم داخلی در ایام نوروز قرار می دهند.

– کیش، قشم: این دو جزیره ی زیبا در جنوب ایران، از دیگر مقاصد مهم گردشگری ایرانیان در تعطیلات نوروز هستند. وجود مراکز خرید و مکان های تفریحی گسترده و مدرن، از مهم ترین دلایل جذب گردشگران به این دو جزیره اند.
طبق آمارها میزان سفر مسافران نوروزی به کیش، در پانزده سال گذشته نسبت به پانزده سال مشابه پیش از آن، رشدی نزدیک به صد در صد (دو برابر) داشته و این می تواند به دلیل ساخت و سازهای گسترده در آن و معرفی بیشتر و بهتر این جزیره ها به گردشگران باشد.

مقصدهای خارجی

– ترکیه: در سال های اخیر، تب سفر به ترکیه همواره داغ بوده است. این تب به خصوص در تعطیلات نوروز بیش از هر زمانی بالا می گیرد؛ به خصوص آن که آژانس های مسافرتی به سهولت امکان چنین سفری را مهیا می کنند و طبق آمار، در چند سال گذشته، بیشترین میزان سفرهای خارجی صورت گرفته از طریق آژانس های مسافرتی به مقصد ترکیه بوده و مسافران نیز همواره از آن استقبال کرده اند. دو شهر آنتالیا و استانبول، شهرهایی هستند که بیش از سایر شهرهای ترکیه، پذیرای مسافران ایرانی خود بوده اند. زیبایی های طبیعی، تفریحگاه های بسیار و وجود مراکز خرید مدرن و گسترده، از جمله مواردی اند که ایرانیان را برای سفر به ترکیه مشتاق می کنند.
– عراق و سوریه: این دو کشور به دلیل دربرداشتن زیارتگاه های معصومین (ع)، همواره مورد توجه مردم ایران بوده و نه تنها در ایام نوروز، بلکه در تمام سال، زائران ایرانی به عراق و سوریه سفر می کنند. هر چند که در ایام نوروز به دلیل در دست داشتن فراغتی طولانی تر، تعداد مسافران ایرانی این دو کشور بسیار بیشتر از دوره های دیگر سال می شود. در سال های اخیر، با نا امن شدن شرایط این کشورها و ایجاد جنگ و درگیری در آن ها، هر چند آمار مسافران ایرانی کاهش یافته اما تا نوروز 93 نیز، همچنان این دو کشور در زمره مقصدهای ایرانیان قرار داشته اند.
– امارات: ساخت و سازهای صورت گرفته در دوبی در سال های اخیر، آن را به یکی از مقصدهای مهم گردشگران سراسر دنیا تبدیل کرده است. ایرانی ها نیز از این قاعده مستثنی نبوده اند. هر چند تب سفر به دوبی در این سال ها قدری در کشورمان فروکش کرده، اما هنوز هم از مقصدهای مهم ایرانیان است.
– آذربایجان، ارمنستان، گرجستان: این کشورها در رده های بعدی مقصدهای خارجی سفرهای نوروزی قرار دارند. فاصله ی نزدیک (که حتی امکان سفر زمینی و با ماشین شخصی را فراهم می کند)، راحتی سفر کردن به این کشورها و همچنین نزدیکی فرهنگ و زبان ساکنان آنها به مردم کشورمان، از جمله عواملی اند که باعث شده اند ایرانی ها – به خصوص در سال های اخیر- اشتیاق بسیاری برای سفر به این کشورها از خود نشان دهند. آژانس های مسافرتی نیز امکان خوبی برای سفر به این کشورها فراهم می کنند و این نیز از موارد دیگری است که در تصمیم ایرانی ها برای سفر به آنها تاثیرگذار است.

با بررسی این آمارها در می یابیم که در طی سالها، مقصدهای مورد علاقه ی ایرانی ها برای سفرهای نوروزی، تغییرات چندانی نداشته اند و این در حالی است که مکان های دیدنی بسیاری در کشورمان وجود دارند که گمنام مانده اند و به همین دلیل، بازدیدکنندگان زیادی ندارند. شناسایی و معرفی این شهرها و جاذبه های گردشگری آنها و در صورت لزوم بازسازی و تجهیز و گسترش آن ها می تواند تنوعی در انتخاب افراد برای سفرشان به وجود آورد و از سوی دیگر نیز، با در اختیار قرار دادن فرصت های بهتر و بیشتر گردشگری در داخل کشور، از میزان سفرهای خارجی به کشورهایی که بسیاری از آنها از نظر داشتن جاذبه های طبیعی و گردشگری حتی قابل رقابت با کشورمان نیستند، بکاهد.

این مطلب، در زمستان ۱۳۹۳، به سفارش موسسۀ مطبوعه به رشتۀ تحریر درآمده است.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

درباره سایت

از رنج زندگی، به ادبیات پناه آورده‌ایم؛ به واژه‌های خیال‌انگیز و آهنگین، به آه، نگاه و نگاره. به عشق، به مهر، به دوست داشتن…

پیوند دوستان

Copyright 2020 | Elmirashahan.ir | All Rights Reserved