رسانه و روستا

نقش رسانه در آگاهی‌بخشی مردم روستا

محمدرضا رحمانی: ده سالِ پیش فکر اینکه بشود کنار گوسفندان روستا بنشینی و از اتفاقات رخ داده در آمریکا مطلع شوی خنده دار به نظر می رسید. اما امروزه این فکر به واقعیت تبدیل شده است. جوان روستایی با کلیک کردن بر دکمة اینتر از از تمام اتفاقات رخ داده در جهان مطلع می گردد. شما از یک روستای کوچک در ایران با پسر خالة تان در کانادا به صورت تصویری ارتباط برقرار می کنید. این قدرت جادویی رسانه است. ارتقای سطح تکنولوژی، انسان روستایی را هم مقهور خود کرده است. تا جایی که همین انسان سادة روستایی اگر روزی دسترسی اش به یکی از این رسانه ها مانند تلویزیون یا اینترنت قطع شود کلافه می شود و انگار در زندگی اش یک چیزی کم دارد. برای مشاهدة روستای قبل و بعد از رسانه کافی ست کمی به گذشته رجوع کنیم. کلیدی ترین پرسش پیش رو این است که: قبل از باز شدن پای رسانه به زندگی مردم روستا میزان اطلاع روستاییان از وقایع و اتفاقات محیط پیرامونشان تا چه حدی بوده است؟

روستا؛ قبل و بعد از رسانه
رسانه با آمدنش نه تنها به افزایش میزان آگاهی مردم روستا کمک کرد، بلکه باور مردم روستا را نسبت به زندگی تغییر داد. میزان آگاهی مردم روستا قبل از آمدن رسانه قابل مقایسه با روستای بعد از رسانه نیست. در گذشته یک چوپان روستایی همدمی جز نی نداشت و با نی زدن و آواز خواندن گوسفندانش را به چرا می برد و سرخوش و بی اطلاع از اوضاع جهان روزها را شب می کرد. اما امرزوه قصه متفاوت است همان چوپان علاوه بر نی یک رادیو همراه خود دارد تا از اخبار کشورش و جهان مطلع باشد. چوپان روستایی با گوش کردن به رادیو از قیمت سکه و ارز گرفته تا تعداد شهیدان جنگ غزه و آسیب دیدگان زلزله اطلاع پیدا می کند. همین آگاهی ها در حوزه های مختلف باعث می شود دغدغه های این چوپان روستایی از تولید مثل دام هایش فراتر رفته و به مسائل مهم تری چون همدردی و یا کمک به جنگ زدگان و آسیب دیدگان زلزله بیاندیشد. اشتغال؛ روستانشینان تا قبل از این، اغلب معاش خود را به سختی و از طریق کشاورزی و دامداری می گذراندند. اما امروزه با آگاهی بیشتر به دنبال زحمت کمتر هستند و به همین خاطر وارد عرصه های کاری دیگری چون: ساخت و ساز مسکن، فروش زمین، ارائة خدمات بانکی و فروش تلفن همراه و … شده اند.
یکی دیگر از نقش های مهم رسانه، آگاهی بخشی به مردم روستا از بُعد آموزشی و بهداشتی بوده است. پدر روستایی قبل از این فرزندانش را به کشاورزی و دامداری تشویق می کرد؛ اما امروزه با افزایش آگاهی و تبلیغات از طریق رسانه مبنی بر مفید بودن تحصیلات و آموزش، فرزندش را به دانشگاه می فرستد تا مهندس شود. مادر روستایی با تماشای تلویزیون و آگاهی پیدا کردن از اهمیت بهداشت به بهبود مسائل بهداشتی و درمانی فرزندانش توجه بیشتری نسبت به گذشته می کند. همین ارتقای سطح آموزش و بهداشت در روستا با کمک رسانه در نهایت به بهبود کیفیت زندگی مردم روستا می انجامد.

نقش رسانه در افزایش مشارکت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مردم روستا
بی شک بخش کشاورزی در کنار بخش صنعت و خدمات، نقش پر رنگی در اقتصاد کشور ایفا می کند. تا قبل از این، مردم روستا هیچ گاه به اهمیت نقش شان به عنوان یکی از ارکان اصلی کشور نمی اندیشیدند. اما امروزه مردم روستا به این آگاهی دست پیدا کرده اند که نقش بسیار تاثیر گذاری در چرخه ی اقتصادی کشور دارند. آن ها دریافته اند که تلاش روزافزونشان در بحث تولیدات کشاورزی می تواند به افزایش درآمدهای کشورشان از طریق صادرات محصولات کمک کند. رسیدن به این حد آگاهی از اهمیت نقش شان به بالا رفتن حس مسئولیت پذیری آن ها در حوزه های مختلف کمک خواهد کرد. کشاورز روستایی با آگاهی از شیوه های نو و به روز در تولیدات کشاورزی از طریق رسانه به فکر استفاده از ابزارآلات کشاورزی جدید، تنوع دادن به محصولاتش و یا حتی به فکر ایجاد بستری برای کار در حوزه های دیگر می افتد. به طور مثال اگر تا قبل از این تنها میوه و سبزیجات تولید می کرد ممکن است به فکر پرورش ماهی و قارچ هم بیافتد.
در افزایش مشارکت اجتماعیِ مردم روستا هم، نقش رسانه به همین صورت است. مردم روستا با آگاهی یافتن از طریق رسانه ها تلاش می کنند فعالیت اجتماعی خودشان را گسترش داده و با شرکت در شورا یاری ها و یا انجمن های حمایتی روستا برای ارتقاء منزلت اجتماعی شان بین آن ها برنامه ریزی کنند.
اما شاید مهمترین مشارکت مردم روستا با افزایش آگاهی رسانه ای از مَنظر سیاسی باشد. آگاهی رسانه ای که مردم روستا به آن دست یافته اند به پر رنگ تر شدن مشارکت سیاسی آن ها خصوصا در انتخابات سیاسی مانند ریاست جمهوری و مجلس و یا راه پیمایی ها و جنبش های اجتماعی دیگر کمک کرده است. اطلاع رسانی و تبلیغات رسانه ای باعث می شود که مردم روستا به اهمیت حضورشان در جشن های سیاسی و ملی مانند 22 بهمن ماه و یا روز قدس پی برده و حضوری پر شور داشته باشند. قطعا تا قبل از شکل گیری وسیع رسانه ها این حضور با چنین گرمی و نشاطی همراه نبوده است.

اینترنت؛ مَجازی که حقیقت دارد
رسانه ای جدید اما پر طرفدار خصوصا در بین جوانان. فضایی مجازی که وجودش حقیقت دارد. رسانه ای که به شدت انسان را سطحی نگر می کند. بانک اطلاعاتی جذاب که پاسخ تمام سوالات انسان در آن وجود دارد؟ پایگاه اطلاع رسانی وسیع برای مردم روستا. یک اینترنت و یک دنیا اطلاعات و ارتباطات.
اینترنت به عنوان یک رسانه جدید به افزایش آگاهی مردم روستا کمک فراوانی می کند. امروزه جوانان روستایی برای ثبت نام در کنکور دانشگاه به اینترنت نیاز دارند. مردم روستا برای آگاهی از نحوة ثبت نام یارانة شان به اینترنت نیاز دارند. با کمی اغراق می توان گفت که در چند سال آینده اینترنت به راحتی می تواند حتی جای تلویزیون را به عنوان یک رسانه ی محوری در بین مردم روستا بگیرد. با اینکه این رسانه بر خلاف تلویزیون و رادیو جنبه های منفی فراوانی دارد، اما هرگز نمی توان از تاثیر عمیقش در بالا بردن آگاهی و اطلاعات مردم روستا چشم پوشی کرد.

این مطلب، در تابستان ۱۳۹۳، به سفارش موسسۀ مطبوعه به رشتۀ تحریر درآمده است.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Copyright 2020 | Elmirashahan.ir | All Rights Reserved